آنچه در این مطلب می خوانید:
در روند قانونی مزایدات همانطور که در مقالات قبلی به آن اشاره کردیم؛ تشریفاتی وجود دارد که یکی از آنها تعیین قیمت کارشناسی مزایده است. این تعیین قیمت به بهبود روند مزایدات کمک قابل توجهی میکند و بازه قیمت پیشنهادی را مشخصتر خواهد کرد.
قیمت کارشناسی مزایده، در واقع حداقل قیمتی است که فروشنده حاضر است کالای خود را به آن قیمت بفروشد و این قیمت در ابتدای مزایده اعلام میشود. قیمت کارشناسی مزایده معمولا توسط کارشناس رسمی تعیین میشود.
بنابراین بها و قیمت پایه مزایده باید توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین شود و خریداران با رعایت تشریفات قانونی، اقدام به ارائه قیمت پیشنهادی خود برای اموال مورد نظر کنند. فروشنده (شخص حقیقی یا حقوقی) نیز باید با بررسی قیمتهای پیشنهادی، اقدام به انتخاب بالاترین قیمت پیشنهادی به عنوان خریدار کند.
درواقع قیمت پیشنهادی به دنبال قیمت پایه اعلام میشود و قیمتی است که خریدار به عنوان حداکثر قیمتی که حاضر است برای کالا بپردازد اعلام میکند. ما در ادامه این مقاله از مجله هزاره به بررسی نحوه محاسبه قیمت کارشناسی مزایده و مدت اعتبار آن میپردازیم. پس با ما تا انتها همراه شوید.
نحوه محاسبه قیمت کارشناسی و مدت اعتبار آن
در ارتباط با نحوه محاسبه قیمت کارشناسی، کارشناسان و در مراحل بالاتر کارشناسی (هیئتهای بالاتر کارشناسی چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی) با بررسی موضوع کارشناسی، نتیجه قیمت گذاری را اعلام میکنند. این قیمت گذاری از بازهای (دامنه ای) از ارزش (مبلغ) که نتایج کارشناس یا کارشناسان به آن نزدیک است تعیین شده و یک عدد نهایی برای آن در نظر گرفته میشود.
در ارتباط با مدت اعتبار این قیمت نیز باید بگوییم که در مواردی که نیاز به اعمال نظر کارشناس رسمی دادگستری در ارتباط با قیمت روز وجود دارد؛ این اظهار نظر، حداکثر تا ۶ ماه اعتبار خواهد داشت.
برطبق ماده ۱۹ قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری «اظهارنظر کارشناسی باید مستدل و صریح باشد و کارشناسان رسمی وظیفه دارند تا نکات و توضیحاتی که برای مشخص کردن قیمت کارشناسی، ضروری است و یا توسط شورای عالی کارشناسان مشخص میگردد به طور کامل در آن ارائه کنند.
کارشناس رسمی وظیفه دارد در حدود صلاحیت خود نظر کارشناسی را به صورت کتبی و در مهلت مشخص شده به مراجع ذی ربط داده و نسخهای از آن را نیز تا مدت حداقل پنج سال بعد از تاریخ نگهداری کند.»

بر طبق تبصره این ماده «در مواردی که انجام معاملات نیازمند تعیین قیمت روز از طرف کارشناس رسمی است، نظریه اعلام شده حداکثر تا شش ماه ازتاریخ صدور معتبر خواهد بود.» بنابراین در مواردی که نیاز هست کارشناس رسمی دادگستری در مورد قیمت منطقی روز اظهار نظر کند این اظهار نظر، حداکثر به مدت ۶ ماه معتبر است.
نکته دیگر در این زمینه آن است که اگر یک کارشناس دچار تخلف شود و در قیمت کارشناسی رفتار غیر قانونی داشته باشد؛ در صورتیکه این تخلف نیز در مراجع ذی صلاح به اثبات برسد، کسی که از این تخلف ضرر کرده است؛ نمیتواند به تخلف کارشناس استناد کرده و قرارداد منعقد شده براساس این اظهار نظر را باطل کند؛ بلکه او تنها میتواند علیه این کارشناس اعلام دعوای مسئولیت مدنی داشته باشد.
هزینه کارشناسی مزایده
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی فردی که به نظر کارشناس استناد کرده است مکلف به پرداخت هزینه نظر کارشناسی دادگاه می باشد. در صورتی که حق الزحمه کارشناس پرداخت نشده باشد، دادگاه به دلایلی که شخص ذکر می کند، وی را مستثنی کرده و بدون توجه به آن رأی صادر می کند.
لازم به ذکر است مهلت پرداخت شهریه کارشناسی یک هفته می باشد. گاهی اوقات امکان اظهار نظر قاضی در مورد برخی از جنبه های فنی پرونده وجود ندارد. بلکه آگاهی از جنبه های یک موضوع نیازمند تخصص افراد دیگر است. در چنین شرایطی دادگاه می تواند با ارائه گزارش کارشناسی تحقیقات لازم را از کارشناس رسمی دادگاه بخواهد.
اما سوال مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که پرداخت هزینه های کارشناسان دادگاه و یا حتی به طور کلی هزینه مزایده بر عهده کیست. به طور کلی طبق قانون آیین دادرسی مدنی پرداخت حق الزحمه کارشناسی به عهده ارجاع کننده کارشناس می باشد یعنی به عبارتی به عهده متقاضی می باشد.
بر اساس قسمتی از ماده ۲۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورت عدم پرداخت حق الزحمه کارشناسی، کارشناس از فهرست دلایل حذف می شود.
لذا عدم پرداخت حق الزحمه کارشناس موجب می شود که دادگاه دعوت خواهان به کارشناس را در نظر نگیرد و در صورتی که دلیلی غیر از کارشناسی برای اثبات ادعای خود اقامه کرده باشد، بر اساس آن رای صادر می کند.
یعنی در صورتی که غرامت کارشناس پرداخت نشده باشد دادگاه نسبت به سایر محتوای پرونده اقدام به تصمیم گیری می کند و چه بسا ممکن است با عدول کارشناس از مبانی مقرر و اثبات نشدن موضوعات مطروحه، دادگاه به رأی خود ادامه دهد که تصمیم به نفع طرف مقابل خواهد بود.
مهلت پرداخت هزینه کارشناسی
در قسمت قبل توضیحات مسئول پرداخت حق الزحمه کارشناس دادگاه و ضمانت عدم پرداخت حق الزحمه کارشناسی توضیح داده شد. اما اطلاع از مهلت پرداخت حق الزحمه کارشناس امر مهمی است که در قانون آیین دادرسی مدنی نیز مقرر شده است.
طبق آن قانون مهلت پرداخت حق الزحمه کارشناس دادگاه یک هفته است. به این معنی که این هزینه باید ظرف یک هفته از روزی که دادگاه گزارش کارشناسی را صادر کرده و متقاضی را به پرداخت آن محکوم کرده است، پرداخت شود. در غیر این صورت همان طور که در قسمت قبل توضیح داده شد کارشناس بنا به دلایلی که شخص ذکر می کند عزل می شود.
قیمت پایه مزایده چیست؟
تعیین قیمت پایه: قیمت پایه توسط کارشناس تعیین می شود تا افراد بر اساس آن شروع به کار کرده و بالاترین پیشنهاد را برای برنده شدن در این امر ارسال کنند.
در واقع قیمت پایه قیمتی است که پیشنهاد قیمت باید بر اساس آن باشد. در زمان تعیین قیمت پایه در روند دادگاه، به محض تعیین قیمت توسط ارزیاب، نظر وی به اطلاع طرفین می رسد و هر یک سه روز مهلت دارند نسبت به نظر رسمی کارشناس دادگاه اعتراض کنند.
کاهش قیمت پایه مزایده
در مورد کاهش قیمت پایه، حداکثر سه بار قابل انجام است. در دور اول کارشناس رسمی دادگاه قیمت را تعیین می کند. در صورت عدم فروش در این فاز، فاز دوم با قیمتی کمتر از اولیه انجام می شود. در آینده در صورت عدم فروش به مرحله سوم می رسیم و در این مرحله کاهش قیمت نامحدود خواهیم داشت.
روش برای فرآیند های ملکی کمی متفاوت است. در واقع تعداد تکرار فرآیند بسته به شرایط آگهی و موافقت افراد متفاوت است. گاهی اوقات کل فرآیند می تواند یک مرحله را طی کند و ملک به فروش نرسد. در این صورت افراد می توانند از روش های دیگری استفاده کنند. از طرفی گاهی می بینیم که این فرآیند بیش از سه مرحله را طی می کند.
با روش برگزاری مجدد، قیمت پایه درصدی کاهش می یابد. برای دور دوم تاریخ جدیدی تعریف می شود و مراحل فرآیند مانند قبل طی می شود و در صورت عدم فروش ملک در این فاز وارد فاز سوم می شود.
عوامل مؤثر بر تعیین قیمت کارشناسی
محاسبه قیمت کارشناسی شامل بررسی دقیق شرایط بازار، ویژگیهای کالا یا ملک، و دیگر فاکتورهای تأثیرگذار است. مهمترین عوامل مؤثر عبارتند از:
وضعیت فیزیکی کالا یا دارایی
در مواردی مانند املاک، وضعیت ساختمان، عمر بنا، و کیفیت ساخت بررسی میشود.
در مورد کالاهای صنعتی یا خودروها، شرایط فنی، کارکرد، و عمر مفید آنها مورد توجه قرار میگیرد.
شرایط بازار
قیمتهای جاری بازار و معاملات مشابه در همان حوزه جغرافیایی یا صنعتی از عوامل تعیینکننده هستند.
عرضه و تقاضا در بازار نیز میتواند تأثیر بسزایی داشته باشد.
موقعیت جغرافیایی
در خصوص املاک و مستغلات، موقعیت مکانی و نزدیکی به مراکز خدماتی، آموزشی، و تجاری نقش مهمی ایفا میکند.
استهلاک
برای داراییهایی که عمر مفید مشخصی دارند (مانند تجهیزات صنعتی و خودرو)، میزان استهلاک تأثیر قابل توجهی بر قیمت کارشناسی دارد.
فاکتورهای اقتصادی
نرخ تورم، نوسانات ارزی، و وضعیت کلی اقتصاد کشور بر محاسبه قیمت کارشناسی تأثیر مستقیم دارند.
اعتراض به قیمت کارشناسی مزایده
اعتراض به قیمت کارشناسی مزایده یک موضوع بسیار مهم و حساس است که در جریان فرآیند مزایدهها میتواند به وجود بیاید. قیمت کارشناسی در واقع معیاری است که بر اساس آن دارایی یا کالای موردنظر برای مزایده ارزشگذاری میشود.
اما گاهی اوقات این قیمت تعیینشده ممکن است با ارزش واقعی دارایی همخوانی نداشته باشد و در نتیجه، یکی از طرفین (فروشنده یا خریدار) به قیمت کارشناسی اعتراض کند. این اعتراض معمولاً به دلایلی مانند ارزیابی نادرست، تغییر شرایط اقتصادی، یا عدم شفافیت در فرآیند کارشناسی مطرح میشود.
در بسیاری از موارد، اعتراض به قیمت کارشناسی زمانی شکل میگیرد که فروشنده معتقد است ارزش واقعی دارایی او بیشتر از مبلغ تعیینشده توسط کارشناس است. برای مثال، در یک مزایده ملکی، فروشنده ممکن است استدلال کند که کارشناس در هنگام ارزیابی به جزئیاتی مانند موقعیت جغرافیایی ملک، امکانات جانبی، یا تقاضای بالا در بازار محلی توجه کافی نکرده است.
از سوی دیگر، خریداران نیز ممکن است به این قیمت اعتراض کنند، بهویژه اگر احساس کنند قیمت کارشناسی بیش از حد واقعی و غیرمنطقی تعیین شده است. برای مثال، در یک مزایده خودرو، خریدار ممکن است با استناد به استهلاک خودرو یا وضعیت فنی آن، ادعای کاهش قیمت کند.
دلایل اعتراض به قیمت کارشناسی مزایده
اعتراض به قیمت کارشناسی معمولاً به دلایل مختلفی انجام میشود که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
ارزیابی نادرست ارزش دارایی
کارشناس ممکن است ویژگیهای خاص دارایی را بهدرستی ارزیابی نکرده باشد. برای مثال، در مورد یک ملک، ممکن است ارزش موقعیت مکانی یا امکانات خاص آن بهطور دقیق در نظر گرفته نشده باشد.
تغییر شرایط اقتصادی
در دورههایی که بازار دچار نوسانات شدید میشود، قیمت کارشناسی ممکن است به سرعت از شرایط واقعی بازار عقب بماند. افزایش یا کاهش تورم، تغییرات نرخ ارز، و سایر عوامل اقتصادی میتوانند بر ارزش دارایی تأثیر بگذارند.
عدم انطباق با قیمت بازار
اگر قیمت کارشناسی بهطور چشمگیری با قیمتهای مشابه در بازار متفاوت باشد، این موضوع میتواند باعث اعتراض شود.
اشتباهات محاسباتی
خطاهای محاسباتی یا اشتباهات در تعیین استهلاک، متراژ، یا سایر مشخصات میتوانند منجر به تعیین قیمت غیرواقعی شوند.
عدم شفافیت در فرآیند کارشناسی
اگر فرآیند تعیین قیمت بهصورت شفاف انجام نشده باشد یا کارشناس از اطلاعات کافی برای ارزیابی برخوردار نبوده باشد، این موضوع میتواند به اعتراض منجر شود.
مراحل اعتراض به قیمت کارشناسی مزایده
در ادامه به مراحل اعتراض به قیمت کارشناسی مزایده می پردازیم:
ارائه درخواست اعتراض
اولین قدم، ارائه درخواست کتبی به مرجع برگزارکننده مزایده است. در این درخواست باید دلایل اعتراض بهصورت مستند و شفاف توضیح داده شود.
اگر فرد معترض خریدار است، باید مستندات نشاندهنده نادرستی قیمت کارشناسی، مانند مقایسه با قیمتهای مشابه، ارائه شود.
بازبینی اولیه توسط مرجع مزایده
مرجع مزایده اعتراض را بررسی میکند و در صورت نیاز، موضوع را به کارشناس دیگری ارجاع میدهد. در برخی موارد، ممکن است کارشناس اولیه دلایل محاسبات خود را ارائه کند.
انتصاب کارشناس جدید
در صورتی که اعتراض وارد تشخیص داده شود، مرجع مربوطه یک کارشناس دیگر را برای بررسی مجدد تعیین میکند. کارشناس جدید موظف است بر اساس شرایط بهروز و دادههای موجود، قیمت جدیدی ارائه کند.
اعلام نتیجه نهایی
پس از انجام بررسیها و بازبینی کارشناسی، نتیجه نهایی به طرفین اعلام میشود. در این مرحله، ممکن است قیمت جدیدی تعیین شود یا اعتراض رد گردد.
پیگیری قضایی (در صورت لزوم)
اگر نتیجه بازبینی برای فرد معترض قابل قبول نباشد، امکان پیگیری حقوقی و طرح دعوی در مراجع قضایی وجود دارد. در این حالت، دادگاه نظر نهایی را بر اساس گزارش کارشناسان تعیین خواهد کرد.
اهمیت شفافیت در تعیین قیمت کارشناسی
شفافیت در تعیین قیمت کارشناسی، یکی از ارکان اساسی و حیاتی در فرآیند مزایدهها است. زمانی که قیمت کارشناسی دارایی بهصورت دقیق و شفاف تعیین شود، اطمینان و اعتماد میان طرفین (فروشنده، خریدار، و برگزارکننده مزایده) افزایش یافته و از بروز بسیاری از مشکلات، از جمله اعتراض به قیمت کارشناسی، جلوگیری میشود.
شفافیت در تعیین قیمت کارشناسی به معنای فراهم کردن اطلاعات کافی، ارائه دلایل منطقی و مستند برای تعیین ارزش دارایی، و ایجاد شرایطی است که در آن تمامی مراحل ارزیابی برای طرفین قابل درک و پیگیری باشد.
شفافیت در تعیین قیمت کارشناسی میتواند بهطور قابلتوجهی از تعداد اعتراضات کاسته و هزینههای مربوط به بازبینی یا ارزیابی مجدد را کاهش دهد. اعتراض به قیمت کارشناسی معمولاً زمانی رخ میدهد که یکی از طرفین احساس کند فرآیند ارزیابی بهدرستی انجام نشده است.
اگر مراحل کارشناسی و نتایج آن بهطور شفاف ارائه شوند و طرفین از دلایل دقیق تعیین قیمت مطلع باشند، احتمال اعتراض و اختلاف به حداقل میرسد. در نتیجه، هزینههای اضافی برای بازبینی کارشناسی و حتی پیگیری قضایی نیز کاهش مییابد.
نتیجهگیری
قیمت کارشناسی مزایده نقش کلیدی در تعیین ارزش منصفانه کالاها و داراییها دارد. این قیمت بر اساس تحلیل دقیق بازار، وضعیت دارایی، و عوامل اقتصادی محاسبه میشود و معمولاً برای یک بازه زمانی مشخص معتبر است.
در صورتی که قیمت کارشناسی با شرایط واقعی منطبق نباشد، شرکتکنندگان حق اعتراض به آن را دارند. اعتراض به قیمت کارشناسی باید مستدل و بر اساس دلایل منطقی ارائه شود تا فرآیند بازبینی و تصمیمگیری به درستی انجام شود.
در نهایت، شفافیت در تعیین قیمت کارشناسی و امکان اعتراض به آن از مهمترین جنبههای اطمینانبخش در مزایدهها محسوب میشوند.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مزایدات جدید هستید « مزایده های تعمیر و نگهداری تاسیسات» را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
سوالات متداول
اعتراض به این قیمت معمولاً به دلیل حس عدم عدالت در فرایند قیمتگذاری، عدم توافق با ارزش واقعی کارشناسی مزایده، یا ارزش بالای مورد نظر نسبت به قیمت پیشنهادی ارائه شده، ایجاد می گردد. این اعتراض می تواند به صورت رسمی یا غیررسمی صورت گیرد. چنانچه فرد یا سازمان این حس را داشته باشند که قیمت ارائه شده نسبت به ارزش واقعی کارشناسی بیشتر است، می توانند به صورت رسمی، از جمله تقدیم شکایت به مراجع قضایی یا نظارتی، اعتراض به مجری فرایند یا سازمان مربوطه، و یا حتی از طریق رسانه و شبکه اجتماعی شکایت خود را اعلام نمایند. افزون بر راه های رسمی، افراد می توانند به صورت غیررسمی، با ارائه دلایل و مستندات مربوطه به مراجع ذیربط، اعتراض خود را اعلام نمایند.
این انتقال به چندین عامل بستگی دارد از جمله قوانین و مقررات مربوط به انتقال سند، قوانین و شرایط فرایند، پرداخت مبلغ توسط برنده، رسیدگی به اعتراضات، مستندات و انجام مراحل مختلف در فرآیند.