آنچه در این مطلب می خوانید:
در سال‌های اخیر، بازار خودروی ایران همواره تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، به‌ویژه قیمت دلار، قرار داشته است. افزایش قیمت دلار معمولاً به افزایش قیمت خودرو منجر می‌شد. با این حال، در ماه‌های گذشته، این همبستگی کاهش یافته و بازار خودرو از دلار جدا شده است.
بررسی‌های اخیر از بازار خودرو نشان می‌دهد که با وجود رشد شدید قیمت ارز، قیمت خودروهای داخلی تنها بین ۲۰ تا ۲۳ درصد افزایش یافته است. در حالی که نرخ ارز تقریباً دو برابر شده، این افزایش قیمت خودروها به‌مراتب کمتر از آن چیزی است که پیش‌بینی می‌شد.
در این بین با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی سال قیمت‌ها در بازار دستخوش تغییراتی شده که به گفته کارشناسان بیشتر ناشی از افزایش قیمت خودرو در کارخانه، تورم انتظاری و البته بازار شب عید است.
این مقاله از مجله هزاره به بررسی دلایل این پدیده و تأثیر آن بر قیمت خودرو، ثبت‌نام خودرو، خودروهای داخلی، واردات خودرو و قیمت ارز می‌پردازد.
کاهش تأثیر نوسانات دلار بر بازار خودرو
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال جاری، نوسانات نرخ دلار تأثیر کمتری بر قیمت خودرو در بازار داشته است. برای مثال، در بهمن سال گذشته، قیمت دلار حدود ۵۶٬۰۰۰ تومان بود و پس از چند ماه ثبات، از اواخر تابستان ۱۴۰۳ شروع به افزایش کرد و به ۸۴٬۰۰۰ تومان رسید.
نکته جالب اینجاست که نه تنها قیمت بسیاری از خودروها بالا نرفت، بلکه رکود شدید باعث کاهش قیمت بسیاری از مدل‌ها شد.
دلایل جدایی بازار خودرو از دلار
در سال‌های اخیر، بازار خودروی ایران همواره تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز، به‌ویژه قیمت دلار، قرار داشته است. هر زمان که نرخ دلار افزایش می‌یافت، قیمت خودرو نیز به‌طور متناسبی صعود می‌کرد. با این حال، بررسی‌های انجام‌شده در هفت ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد که این همبستگی کاهش یافته و بازار خودرو از دلار جدا شده است.دلایل این جدایی عبارت‌اند از:
مقاله پیشنهادی: مزایا و معایب ماشین مزایده‌ای
رکود تورمی و کاهش قدرت خرید
یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش تأثیر نوسانات دلار بر بازار خودرو، رکود تورمی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان است. افزایش مداوم قیمت‌ها در سال‌های اخیر، توان مالی خریداران را کاهش داده و تقاضا برای خودرو را محدود کرده است. این کاهش تقاضا باعث شده تا افزایش نرخ دلار تأثیر کمتری بر قیمت خودرو داشته باشد.
اشباع بازار و قیمت‌های بالا
بازار خودرو به مرحله‌ای از اشباع رسیده است که افزایش‌های مکرر قیمت در سال‌های گذشته، بازار را به نقطه‌ای رسانده که دیگر کشش نوسانات جدید را ندارد. به‌عبارت دیگر، قیمت‌ها به حدی افزایش یافته‌اند که حتی با افزایش نرخ دلار، بازار واکنش قابل‌توجهی نشان نمی‌دهد.
امید به افزایش واردات خودرو
اعلام برنامه‌های دولت برای افزایش واردات خودرو، به‌ویژه خودروهای کارکرده، انتظاراتی را در بازار ایجاد کرده است. مصرف‌کنندگان امیدوارند با ورود خودروهای خارجی، قیمت‌ها تعدیل شود. این امیدواری باعث شده تا خریداران فعلاً از خرید خودروهای داخلی خودداری کنند و در انتظار کاهش قیمت‌ها باشند.
مقاله پیشنهادی: آیا قیمت دلار کاهش می یابد؟
حضور گسترده‌ی مدل‌های میان‌رده‌ی چینی
از سال ۱۴۰۰ حضور گسترده‌ی مدل‌های مونتاژ چینی تاثیر مهمی در بازار داشته است؛ به طوری که امروز بازار ۱٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ تا ۲٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان(بزرگترین اندازه‌ی بازار خودروهای غیر ایرانی) در تصاحب مدل‌های چینی است که تنوع و تعداد بسیار بالای آن‌ها و نبود رقیب به انتخاب اجباری خریداران ختم شده است.
حال طبیعی است که عرضه‌ی بالا و جذابیت‌های ایجاد شده مانند اختلاف بین عدد ثبت‌نامی و عدد بازار آزاد باعث می‌شود قسمت عمده‌ی خریداران پول‌های خود را فقط به ثبت‌نام این خودروها بیاورند و بازار دیگر خودروها راکد شود.
رشد شدید نرخ طلا و رمز ارزها در سال گذشته
در سال‌های گذشته خودرو شکل سرمایه‌ای به خود گرفته بود و مردم برای حفظ ارزش پول خود اقدام به خرید خودرو می‌کردند؛ حال با توجه به انجام واردات خودرو و جو پایین آمدن قیمت خودرو و در مقابل رشد بسیار زیاد نرخ طلا و رمز ارزهایی مانند بیت‌کوین، مقدار بسیار زیادی از سرمایه‌ی مردم از بازار خودرو خارج و به این بازارها انتقال پیدا کرده است و طبیعتا رونق را از خودرو گرفته است.
تأثیر بر قیمت خودروهای داخلی
با وجود افزایش نرخ دلار، قیمت خودروهای داخلی تغییرات قابل‌توجهی نداشته است. این موضوع نشان‌دهنده کاهش وابستگی قیمت خودروهای داخلی به نوسانات نرخ ارز است.
به‌عنوان مثال، قیمت دنا اتوماتیک که یک ماه پیش ۱ میلیارد و ۹۰ میلیون تومان بود، اکنون به ۱ میلیارد و ۱۳۵ میلیون تومان رسیده است. همچنین قیمت کوئیک از ۴۸۰ میلیون تومان به ۴۹۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
در واقع به دلیل تأمین تقریبی نیاز بازار از طریق تحویل خودرو به متقاضیان از سامانه یکپارچه، بازار تا حدی کنترل شده و قیمت خودروها به اندازه افزایش قیمت ارز، افزایش نیافته است.
مقاله پیشنهادی: شرایط واردات خودرو با کد ملی
وضعیت ثبت‌نام خودرو
با کاهش تأثیر نوسانات دلار بر بازار خودرو و رکود حاکم بر آن، فرآیند ثبت‌نام خودرو نیز دستخوش تغییراتی شده است. کاهش تقاضا باعث شده تا ظرفیت‌های ثبت‌نام به‌سرعت تکمیل نشود و مصرف‌کنندگان با فرصت بیشتری برای ثبت‌نام مواجه شوند. این در حالی است که در گذشته، ظرفیت‌های ثبت‌نام در مدت زمان کوتاهی تکمیل می‌شد.
آینده بازار خودرو و واردات
به گفته رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودروی تهران، در شرایطی که واردات خودرو کند و قیمت‌ها بالا است، مردم توان اقتصادی کمتری دارند و بیشتر به بازار‌های داخلی هجوم می‌آورند.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودروی تهران در مورد شرایط لازم برای خروج بازار خودر از رکود نیز گفته است که باید واردات خودرو افزایش یابد و قیمت خودرو هم ثابت بماند و نجومی نشود تا بازار از حالت رکود خارج شود.
در حال حاضر افرادی که می‌خواهند که با خرید خودرو سرمایه‌گذاری کنند و یا این که خودروی خود را تبدیل کنند، بلاتکلیف مانده‌اند، چرا که از یک طرف نمی‌دانند چند روز دیگر شرکت‌ها چقدر قیمت خودرو را افزایش می‌دهند و از طرف دیگر مشخص نیست که آیا واردات خودرو زیاد و قیمت‌ها نزولی می‌شود یا خیر. در نتیجه تا زمانی که بازار به ثبات نرسد، مردم همین‌طور سرگردان می‌مانند و معامله‌ای هم انجام نمی‌شود.
با توجه به برنامه‌های دولت برای افزایش واردات خودرو، به‌ویژه خودروهای کارکرده، انتظار می‌رود در آینده نزدیک، تنوع و تعداد خودروهای موجود در بازار افزایش یابد. این موضوع می‌تواند به تعدیل قیمت‌ها و افزایش رقابت در بازار منجر شود. با این حال، تحقق این امر بستگی به اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های وارداتی و رفع موانع موجود دارد.
مقاله پیشنهادی: مهم‌ترین نکات مزایده اموال تملیکی خودرو
نتیجه‌گیری
جدایی بازار خودرو از دلار و کاهش تأثیر نوسانات نرخ ارز بر قیمت خودرو، نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی مانند رکود تورمی، کاهش قدرت خرید، اشباع بازار و انتظارات مصرف‌کنندگان نسبت به واردات خودرو است.
برای بهبود وضعیت بازار و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، نیاز به سیاست‌های جامع و هماهنگ در حوزه تولید، واردات و تنظیم بازار خودرو وجود دارد.
