آنچه در این مطلب می خوانید:
در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعلام کرد که کشورش مذاکرات مستقیمی با ایران دربارهٔ برنامهٔ هسته‌ای این کشور آغاز خواهد کرد.
این مذاکرات قرار است در روز شنبه برگزار شود و به‌عنوان تلاشی برای جلوگیری از توسعهٔ سلاح های هسته ای توسط ایران تلقی می شود. ترامپ تأکید کرد که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و هشدار داد که در صورت شکست مذاکرات، ایران با پیامدهای شدیدی مواجه خواهد شد.
پیش‌زمینهٔ مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا
روابط بین ایران و آمریکا در سال های اخیر با تنش های فراوانی همراه بوده است. پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای در سال ۲۰۱۸ و اعمال سیاست “فشار حداکثری” توسط دولت ترامپ، تنش‌ها بین دو کشور افزایش یافت.
ایران نیز در واکنش به این اقدامات، برخی از تعهدات هسته ای خود را کاهش داد. در این شرایط، اعلام مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا می‌تواند نقطهٔ عطفی در روابط دو کشور باشد.
مقاله پیشنهادی: برنده شدن در لاتاری امارات
جزئیات مذاکرات و واکنش‌ها
ترامپ در کنفرانس خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این مذاکرات در سطحی نزدیک به بالاترین سطح برگزار خواهد شد و هدف آن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای است. وی هشدار داد که در صورت شکست مذاکرات، ایران با پیامدهای شدیدی مواجه خواهد شد.
ترامپ در پاسخ به این سوال که اگر بخواهید بر سر یک توافق جدید با ایران مذاکره کنید، می توانید توضیح دهید که چگونه این توافق بیشتر از برجام متفاوت است؟ پاسخ داده است که من واقعا نمی توانم این را بگویم توافق در دست مذاکره، متفاوت با برجام خواهد بود. ولی توافق قوی تری خواهد بود.
از سوی دیگر، عباس عراقچی، وزیر امور خارجهٔ ایران، اعلام کرد که این مذاکرات به صورت غیرمستقیم و با میانجی گری عمان برگزار خواهد شد. وی تأکید کرد که ایران تحت فشار و تحریم حاضر به مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا نیست و این مذاکرات فرصتی برای آزمودن نیت واقعی آمریکا است.
واسطه در این مذاکرات عمان خواهد بود، کشوری که ایران از طریق آن، پاسخ نامه ترامپ را به ایالت متحده ارائه کرد.
بر اساس آنچه که منابع خبری گزارش کردند، ریاست هیات ایران در مذاکرات غیرمستقیم در عمان برعهده عراقچی و ریاست هیات آمریکایی با «استیو ویتکاف» مذاکره کننده ارشد آمریکایی و نماینده ویژه ترامپ در امور منطقه غرب آسیا خواهد بود و «سید بدر البوسعیدی» وزیر خارجه عمان نقش واسط را ایفا خواهد کرد.
ویتکاف چندی پیش و در واکنش به پیام عراقچی در ایکس مبنی بر این‌که «ایران بار دیگر تاکید می کند که هیچ گاه و تحت هیچ شرایطی به دنبال جست‌و‌جو، تولید و یا به دست آوردن سلاح هسته ای نخواهد بود» در کامنتی نوشت «عالی»؛ کامنتی که چند دقیقه بعد حذف شد.
مقاله پیشنهادی: سوخو ۵۷ در ایران: مقایسه f35 با su57
نقش اسرائیل و دیدار ترامپ و نتانیاهو
اعلام مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا پس از دیدار ترامپ و نتانیاهو صورت گرفت. نتانیاهو پیش از این دیدار اظهار داشت که قصد دارد با ترامپ دربارهٔ مقابله با ایران و تهدیدهای ناشی از آن گفت‌وگو کند. وی از تلاش های دیپلماتیک حمایت کرده و اظهار داشت که این مذاکرات باید به توقف برنامهٔ هسته ای ایران منجر شود.
مقایسه با توافق هسته ای لیبی
برخی تحلیل گران به توافق هسته ای لیبی در سال ۲۰۰۳ اشاره می کنند که طی آن، کشور لیبی با آمریکا توافق کرد تا برنامه های هسته ای خود را متوقف کند و در ازای آن، تحریم ها علیه این کشور لغو شد.
نتانیاهو اظهار داشت که توافقی مشابه با توافق لیبی با آمریکا می تواند الگویی برای مذاکرات با ایران باشد. با این حال، تفاوت های اساسی بین شرایط ایران و لیبی وجود دارد که ممکن است تأثیرگذار باشد.
بیشتر تجهیزات غنی سازی لیبی قبل از تحویل به آمریکا در سال ۲۰۰۳ هرگز از جعبه خارج نشده بود؛ در حالی که زیرساخت هسته ای ایران دهه هاست که فعال است و در سراسر کشور پراکنده شده، بخش زیادی از آن در اعماق زمین قرار دارد.
چالش ها و موانع پیش رو
با وجود اعلام این مذاکرات، چالش‌ها و موانع متعددی بر سر راه دستیابی به توافق وجود دارد. ایران خواستار لغو تحریم ها و به رسمیت شناخته شدن حق خود در استفادهٔ صلح‌آمیز از انرژی هسته ای است، در حالی که آمریکا و متحدانش به دنبال محدودیت های بیشتری بر برنامهٔ هسته ای و موشکی ایران هستند.
همچنین، بی اعتمادی متقابل بین دو کشور و سابقهٔ نقض توافقات پیشین، احتمال توافق ایران و آمریکا را پیچیده تر می کند.
مقاله پیشنهادی: نقش تحریم ها در مذاکره ایران و آمریکا
احتمال توافق ایران و آمریکا و پیامدهای آن
سؤال اصلی این است که آیا ایران و آمریکا توافق می کنند؟ و این موضوع می تواند نگرانی های بین المللی دربارهٔ برنامهٔ هسته ای ایران را برطرف کند و در عین حال، حقوق ایران را در زمینهٔ استفادهٔ صلح‌آمیز از انرژی هسته ای به رسمیت بشناسد . نتیجهٔ این مذاکرات می تواند تأثیر قابل توجهی بر ثبات و امنیت منطقه داشته باشد. در صورت دستیابی به توافق، امکان کاهش تنش ها و بهبود روابط بین ایران و آمریکا وجود دارد، اما در صورت شکست مذاکرات، احتمال افزایش تنش ها و حتی درگیری نظامی نیز مطرح است.
جمع بندی
مذاکره مستقیم ایران و آمریکا که قرار است در روز شنبه در عمان برگزار شود، نقطهٔ عطفی در روابط دو کشور محسوب می شود. با این حال، چالش ها و موانع متعددی بر سر راه دستیابی به توافق وجود دارد و نتیجهٔ این مذاکرات می تواند تأثیرات گسترده ای بر منطقه و جهان داشته باشد. همکاری های بین المللی و حمایت کشورهای مؤثر می تواند در تسهیل این مذاکرات و دستیابی به توافقی جامع و پایدار نقش مهمی ایفا کند.
