آنچه در این مطلب می خوانید:
برنامه هسته ای ایران، به ویژه در زمینه غنی سازی اورانیوم، همواره یکی از موضوعات حساس در عرصه بین المللی بوده است. افزایش سطح غنی سازی و ذخایر اورانیوم در ایران، نگرانی های جهانی را درباره اهداف این برنامه برانگیخته است.
در این مقاله مجله هزاره، به بررسی آخرین تحولات در زمینه غنی سازی اورانیوم در ایران، انواع ایزوتوپ های اورانیوم، قیمت جهانی اورانیوم و استفاده از اورانیوم ضعیف شده می پردازیم.
غنی سازی اورانیوم در ایران: روندها و تحولات اخیر
غنی سازی اورانیوم فرآیندی است که در آن درصد ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ افزایش می یابد. در حالت طبیعی، اورانیوم شامل حدود ۰.۷٪ اورانیوم ۲۳۵ و ۹۹.۳٪ اورانیوم ۲۳۸ است. برای استفاده در نیروگاه های هسته ای، اورانیوم باید تا حدود ۳ تا ۵ درصد غنی سازی شود. اما برای مقاصد نظامی، غنی سازی باید به بیش از ۹۰ درصد برسد.
بر اساس گزارش های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تا تاریخ ۸ فوریه ۲۰۲۵، حدود ۲۷۵ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ذخیره کرده است. این میزان نسبت به گزارش قبلی در نوامبر ۲۰۲۴، افزایش قابل توجهی داشته است. این سطح از غنی سازی تنها یک گام فنی کوتاه با سطح تسلیحاتی ۹۰ درصد فاصله دارد.
مقاله پیشنهادی: معرفی خطرناک ترین جنگنده جهان
انواع ایزوتوپ های اورانیوم و کاربردهای آن ها
- اورانیوم ۲۳۵ (U-235): اورانیوم ۲۳۵ اصلی ترین ایزوتوپ مورد استفاده در صنعت هسته ای است. این ایزوتوپ قابلیت شکافت را دارد و در تولید انرژی هسته ای و سلاح های هسته ای کاربرد دارد. برای استفاده در راکتورهای هسته ای، غنی سازی اورانیوم تا حد ۳ تا ۵ درصد کافی است. در حالی که برای تولید سلاح های هسته ای، درصد غنی سازی باید به بیش از ۹۰ درصد برسد.
- اورانیوم ۲۳۸ (U-238): این ایزوتوپ در اورانیوم طبیعی موجود است و به دلیل اینکه قابل شکافت نیست، معمولاً برای تولید سوخت هسته ای به کار نمی رود. با این حال، اورانیوم ۲۳۸ می تواند به پلوتونیوم ۲۳۹ تبدیل شود، که از آن برای تولید سلاح های هسته ای استفاده می شود.
- اورانیوم ۲۳۶ (U-236): این ایزوتوپ از فرآیندهای هسته ای به عنوان محصول جانبی تولید می شود. معمولاً اورانیوم ۲۳۶ در سوخت هسته ای و در برخی واکنش های هسته ای مورد استفاده قرار می گیرد، اما کاربرد اصلی آن در صنایع هسته ای کمتر از اورانیوم ۲۳۵ و ۲۳۸ است.
نگرانی های بین المللی و مذاکرات جاری
افزایش سطح غنی سازی اورانیوم در ایران باعث نگرانی های بین‌المللی شده است. چهار کشور آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه ای مشترک، افزایش تولید اورانیوم غنی شده با خلوص بالا در ایران را محکوم کردند و خواستار بازگشت فوری جمهوری اسلامی از مسیر اقدام های هسته ای خود شدند. این کشورها تاکید کردند که افزایش تولید اورانیوم غنی شده با خلوص بالا به تنش های فزاینده مرتبط با برنامه هسته ای ایران دامن می زند و هیچ توجیه معتبر غیرنظامی ندارد.
در این میان، ایران همواره تأکید داشته که برنامه هسته ای این کشور جنبه صلح آمیز دارد و برای تأمین انرژی کشور و توسعه فناوری های پیشرفته هسته ای در صنایع مختلف به کار گرفته می شود. به رغم این تأکیدات، فشارها و تحریم ها همچنان ادامه دارد و ایران در پی تقویت برنامه هسته ای خود به ویژه در زمینه غنی سازی اورانیوم است.
مقاله پیشنهادی: خرید سوخو ۳۵ توسط ایران
قیمت اورانیوم در بازار جهانی و تأثیرات آن
قیمت اورانیوم به عنوان یک کالای استراتژیک در بازار جهانی تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله عرضه و تقاضا، وضعیت سیاسی و برنامه های هسته ای کشورها قرار دارد.
پس از تحریم های اعمال شده علیه ایران، قیمت اورانیوم در بازارهای جهانی نوسانات زیادی داشت. به ویژه افزایش نگرانی ها در خصوص برنامه هسته ای ایران و تأثیرات آن بر امنیت جهانی باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت اورانیوم شده است.
ایران به عنوان یکی از کشورهایی که منابع اورانیوم دارد، در صورت افزایش تولید و صادرات اورانیوم، می تواند از این وضعیت به عنوان یک فرصت اقتصادی بهره برداری کند. با این حال، تحریم ها و فشارهای بین‌المللی می تواند تأثیرات منفی بر اقتصاد ایران داشته باشد و توانایی این کشور را در استفاده بهینه از ذخایر اورانیوم محدود کند.
اورانیوم ضعیف شده و کاربردهای آن
اورانیوم ضعیف شده به اورانیومی اطلاق می شود که درصد ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ آن به حداقل کاهش یافته است. این ماده به عنوان یک محصول جانبی از فرآیند غنی سازی به دست می آید و در موارد مختلفی از جمله صنایع نظامی و پزشکی کاربرد دارد.
- صنایع نظامی: اورانیوم ضعیف شده به دلیل چگالی بالای آن، در ساخت گلوله ها و مهمات زرهی استفاده می شود. این ماده به ویژه در تسلیحات ضد زره و تانک ها به کار می رود و برای نفوذ به زره های تانک ها و سایر تجهیزات نظامی کاربرد دارد.
- صنایع پزشکی: در برخی کاربردهای پزشکی نیز از اورانیوم ضعیف شده استفاده می شود. این ماده در برخی رادیوگرافی ها و درمان های سرطان به‌کار می رود.
با وجود کاربردهای مهم اورانیوم ضعیف شده، این ماده به دلیل رادیواکتیویته‌اش می تواند برای سلامت انسان ها و محیط زیست خطرات جدی ایجاد کند.
مقاله پیشنهادی: سوخو ۵۷ در ایران: مقایسه f35 با su57
نتیجه‌گیری
غنی سازی اورانیوم یکی از ارکان مهم برنامه هسته ای ایران به شمار می آید که تحولات زیادی را در سطح بین المللی به دنبال داشته است. ایران همچنان به افزایش سطح غنی سازی اورانیوم و ذخایر خود ادامه می دهد و این امر نگرانی هایی را در مورد تهدیدات احتمالی امنیتی به همراه دارد.
واکنش های جهانی به این مسئله، به ویژه از جانب کشورهای غربی، همچنان ادامه دارد و فشارهای سیاسی و اقتصادی بر ایران افزایش یافته است.
در کنار این تحولات، بررسی کاربردهای اورانیوم ۲۳۵ و ۲۳۸، تأثیرات اقتصادی قیمت اورانیوم، و استفاده از اورانیوم ضعیف شده در صنایع مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، برای حل این بحران و کاهش تنش های جهانی، نیاز به دیپلماسی و همکاری بیشتر بین ایران و کشورهای دیگر وجود دارد.
