آنچه در این مطلب می خوانید:
بازار سرمایه ایران، به ویژه بورس اوراق بهادار تهران، در دهه های اخیر به بستری برای جذب سرمایه های خرد و کلان تبدیل شده است. «شاخص کل بورس» از جمله مهم ترین ابزارهای سنجش عملکرد این بازار است.
تغییرات این شاخص، بازتاب دهنده تحولات بنیادی و روانی در فضای اقتصادی کشور و منطقه است. در شرایطی که سرمایه گذاران به دنبال گزینه های امن و سودده هستند، درک رفتار شاخص کل بورس و عواملی که منجر به رشد یا سقوط آن می شوند، اهمیت مضاعفی پیدا می کند.
این مقاله از مجله هزاره به بررسی دقیق تر مفهوم شاخص، عوامل مؤثر بر آن، وضعیت بورس امروز و پیشنهاداتی برای ورود آگاهانه به بورس می پردازد.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل بورس (TEDPIX)، عددی است که تغییرات قیمتی سهام شرکت های حاضر در بورس را با در نظر گرفتن ارزش بازار آن ها نشان می دهد. این شاخص از فرمولی خاص تبعیت می کند که در آن وزن شرکت ها بر اساس ارزش بازارشان تعیین می شود. به عبارتی، شرکت های بزرگ تر (از نظر ارزش بازار) تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند.
به عنوان مثال، اگر سهام شرکت ملی صنایع مس ایران یا فولاد مبارکه اصفهان رشد قابل توجهی داشته باشد، تأثیر آن بر شاخص کل بسیار بیشتر از رشد یک شرکت کوچک تر خواهد بود. بنابراین، شاخص کل صرفاً بیانگر رشد یا افت کل بازار نیست، بلکه بیشتر تحت تأثیر عملکرد شرکت های بزرگ است.
شاخص های دیگری همچون شاخص هم وزن (که همه شرکت ها را به یک اندازه لحاظ می کند) نیز وجود دارند که تحلیل گران برای ارزیابی دقیق تر بازار، آن ها را در کنار شاخص کل بررسی می کنند.
مقاله پیشنهادی: چگونه از نوسانات شاخص کل بورس سود ببریم؟
عوامل مؤثر بر رشد شاخص کل بورس
در ادامه به عوامل موثر بر رشد شاخص کل بورس می پردازیم:
افزایش نقدینگی در اقتصاد
در اقتصادی که با تورم روبه روست، افراد به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی خود هستند. در چنین شرایطی، بخشی از نقدینگی به سمت بازار سرمایه هدایت می شود. این ورود پول به بازار، تقاضا برای خرید سهام را افزایش می دهد و سبب رشد قیمت سهام و در نتیجه رشد شاخص کل بورس می شود.
در سال هایی مانند ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، مشاهده شد که موج وسیعی از سرمایه گذاران جدید به بورس وارد شدند که منجر به رشد بی سابقه شاخص شد. هرچند رشد سریع همراه با هیجان، ریسک هایی را نیز به دنبال داشت، اما به هر حال، نقش نقدینگی در رشد شاخص قابل انکار نیست.
رشد قیمت جهانی کالاهای اساسی
اقتصاد ایران به شدت وابسته به صادرات مواد اولیه، به ویژه محصولات پتروشیمی، فلزات و نفت است. از آنجا که بسیاری از شرکت های حاضر در بورس نیز در این حوزه ها فعالیت می کنند، هرگونه افزایش در قیمت جهانی کالاها باعث رشد سودآوری این شرکت ها می شود. این سودآوری افزایش قیمت سهام آن ها را به دنبال دارد که در نهایت منجر به افزایش شاخص کل بورس می شود.
مقاله پیشنهادی: رشد بورس اوراق بهادار و عوامل موثر بر آن
سیاست های حمایتی دولت
حمایت دولت از بازار سرمایه، یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در رشد شاخص است. کاهش نرخ سود بانکی، ارائه تخفیف مالیاتی به شرکت های بورسی، تشویق شرکت های دولتی به عرضه اولیه و همچنین توسعه زیرساخت های بازار، همه از جمله اقداماتی هستند که به جذب سرمایه در بازار بورس کمک می کنند.
به عنوان مثال، عرضه ETFهای دولتی در سال های اخیر باعث تشویق عموم مردم به ورود به بورس شد.
رشد تورم و انتظارات تورمی
در شرایطی که نرخ تورم بالا می رود، مردم تمایل دارند سرمایه های خود را به دارایی هایی که هم راستا با تورم رشد می کنند، تبدیل کنند. بازار سهام، یکی از این گزینه هاست.
زمانی که انتظارات تورمی در جامعه افزایش یابد، سرمایه گذاران با هدف حفظ قدرت خرید به بازار سهام هجوم می آورند. این امر منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه رشد شاخص می شود.
بررسی دلایل ریزش شاخص بورس
در ادامه به دلایل ریزش این شاخص می پردازیم:
خروج نقدینگی از بازار سرمایه
همان طور که ورود نقدینگی به بازار عامل رشد است، خروج آن نیز باعث کاهش قیمت ها و افت شاخص می شود. دلایلی مانند نااطمینانی سیاسی، کاهش سود شرکت ها، یا جذاب شدن سایر بازارها می تواند منجر به فرار سرمایه شود. افت شدید شاخص کل در نیمه دوم سال ۱۳۹۹، نمونه بارز این پدیده بود.
افزایش نرخ بهره بانکی
زمانی که بانک ها نرخ سود سپرده را افزایش می دهند، بخشی از سرمایه ها که به دنبال سود کم ریسک هستند، از بازار سهام خارج و به بانک ها منتقل می شوند. این امر باعث کاهش نقدینگی در بورس و افت تقاضای خرید سهام می شود، که نهایتاً به کاهش قیمت سهام و افت شاخص کل منجر می شود.
عدم شفافیت و بی اعتمادی به سیاست گذاران
هرگونه تصمیم گیری ناگهانی و بدون اطلاع رسانی شفاف، باعث نگرانی سرمایه گذاران و بی اعتمادی به آینده بازار می شود. تصمیمات خلق الساعه مانند تغییر فرمول قیمت گذاری، توقف عرضه اولیه ها، یا دستورهای اجرایی بدون هماهنگی با فعالان بازار، می تواند موجی از فروش ایجاد کرده و باعث سقوط شاخص شود.
مقاله پیشنهادی: دامنه نوسان بورس چیست؟
گزارش های مالی ضعیف یا پیش بینی های منفی
گزارش های مالی فصلی شرکت ها نقش بسیار مهمی در تصمیم گیری سرمایه گذاران دارد. اگر سودآوری شرکت ها کاهش یابد یا پیش بینی ها از رشد آینده ضعیف باشد، معمولاً قیمت سهام کاهش می یابد و این روند به افت شاخص کل منتهی می شود.
بورس امروز: وضعیت کنونی بازار سهام
بورس امروز با توجه به عوامل متعددی نظیر نوسانات نرخ ارز، وضعیت اقتصادی کشور، تحریم ها، و سیاست های مالی دولت در نوسان است. در برخی روزها شاهد رشد قابل توجه شاخص و در روزهای دیگر افت آن هستیم. آنچه اهمیت دارد، نگاه میان مدت و بلندمدت به بازار است.
در حال حاضر، بسیاری از سهام بنیادی در سطوح ارزنده ای قرار دارند، اما نبود اعتماد کافی، موجب شده تا سرمایه گذاران با احتیاط عمل کنند. آینده بورس وابسته به تحولات سیاسی، عملکرد بودجه ای دولت، و همچنین تصمیمات کلان اقتصادی است.
سهام بورس: بررسی عملکرد صنایع مختلف
تحلیل دقیق تر سهام بورس نشان می دهد که عملکرد صنایع مختلف وابستگی زیادی به شرایط کلان اقتصادی دارد:
- پتروشیمی: عملکرد آن ها تحت تأثیر قیمت نفت، نرخ خوراک گاز، و وضعیت صادرات است.
- خودرو: به شدت تحت تأثیر سیاست های قیمت گذاری دستوری و حمایت های دولتی قرار دارد.
- فلزات اساسی: قیمت جهانی فلزاتی مانند مس، فولاد، آلومینیوم، و وضعیت تقاضای داخلی و صادراتی بر عملکرد این صنعت تأثیر دارد.
- بانک: عملکرد این گروه متاثر از نرخ بهره بین بانکی، سود تسهیلات، مطالبات معوق، و سیاست های بانک مرکزی است.
سرمایه گذاران باید با بررسی صورت های مالی، نسبت های بنیادی، و روندهای قیمتی، سهام مناسب را شناسایی کنند.
ورود به بورس: فرصت یا تهدید؟
ورود به بورس می تواند یک فرصت عالی برای افزایش ثروت و مشارکت در تولید ملی باشد، اما به شرطی که با دانش، تحلیل و مدیریت ریسک انجام شود. بازار سرمایه مانند هر بازار دیگری، نوسان دارد و سود و زیان جزء جدایی ناپذیر آن است.
برای کاهش ریسک و افزایش بازدهی، توصیه می شود:
- آموزش و تحلیل را در اولویت قرار دهید.
- از کانال های مطمئن مانند صندوق های سرمایه گذاری استفاده کنید.
- بر اساس افق سرمایه گذاری میان مدت یا بلندمدت تصمیم گیری کنید.
- مدیریت سرمایه را رعایت کرده و از همه سرمایه خود به یک باره استفاده نکنید.
مقاله پیشنهادی: ورود به بورس کالا از طریق مزایده
آینده بازار سرمایه و شاخص کل
چشم انداز بلندمدت بورس ایران مثبت ارزیابی می شود، به شرط آنکه دولت و نهادهای مرتبط اعتماد عمومی را بازسازی کرده و زیرساخت های بازار را توسعه دهند. در صورت ثبات در سیاست های کلان، کاهش تنش های خارجی، کنترل تورم، و تقویت صنایع داخلی، می توان به رشد پایدار شاخص کل بورس امیدوار بود.
همچنین با گسترش ابزارهای مالی جدید مانند اوراق مشتقه، صندوق های قابل معامله و افزایش شفافیت اطلاعاتی، بازار سرمایه ایران می تواند در مسیر توسعه قرار گیرد.
نتیجه گیری
شاخص کل بورس به عنوان دماسنج بازار سرمایه، تابعی از متغیرهای متعدد اقتصادی، سیاسی و روانی است. فهم صحیح از «علت افزایش شاخص بورس» و «علت ریزش شاخص بورس» به سرمایه گذاران کمک می کند تا با دیدی روشن وارد این بازار شوند. اگرچه بورس امروز با نوساناتی مواجه است، اما در بلندمدت می تواند بستری مناسب برای رشد سرمایه باشد.
سهام بورس، اگر با تحلیل و استراتژی صحیح انتخاب شود، می تواند بازدهی مناسبی به همراه داشته باشد. در نهایت، ورود آگاهانه به بورس و حرکت از هیجان به تحلیل، کلید موفقیت در بازار سرمایه خواهد بود.
