آنچه در این مطلب می خوانید:
مهریه یکی از ارکان اصلی در شکل گیری عقد ازدواج در فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران به شمار می رود. از گذشته تاکنون، مهریه به عنوان پشتوانه مالی زن پس از ازدواج در نظر گرفته می شد، اما با گذشت زمان و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، کارکرد مهریه دچار چالش هایی جدی شد.
افزایش مهریه های نجومی، بالا رفتن تعداد زندانیان مهریه، افزایش سوءاستفاده های حقوقی از ابزار مهریه در کشمکش های خانوادگی و ایجاد فشار اقتصادی مضاعف بر مردان، ضرورت اصلاح این قانون را بیش از پیش آشکار کرد.
در این میان، مجلس شورای اسلامی در سال های اخیر گام هایی برای بازنگری در این حوزه برداشته است و آنچه امروز با عنوان طرح اصلاح قانون مهریه مطرح می شود، نتیجه بررسی های طولانی مدت کارشناسان حقوقی، اجتماعی و نمایندگان مردم در مجلس است.
کلیات طرح اصلاح قانون مهریه
با افزایش تعداد زندانیان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه و فشارهای اقتصادی ناشی از مهریه های بالا، مجلس شورای اسلامی تصمیم به بازنگری در قوانین مرتبط با مهریه گرفت. کلیات طرح اصلاح قانون مهریه در کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس بررسی و تصویب شد. هدف اصلی این طرح، کاهش ضمانت اجرای کیفری مهریه و جلوگیری از زندانی شدن مردان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه است.
یکی از مهم ترین تغییرات پیشنهادی، کاهش سقف مهریه با ضمانت اجرای کیفری از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه است. این تغییر به منظور کاهش فشارهای مالی و اجتماعی بر مردان و جلوگیری از سوءاستفاده از مهریه به عنوان ابزار فشار در روابط زناشویی پیشنهاد شده است.
مقاله پیشنهادی: همه چیز در مورد مالیات مهریه
جزئیات طرح اصلاح قانون مهریه
جزئیات طرح اصلاح قانون مهریه شامل تغییرات متعددی در نحوه اجرای مهریه و حقوق مرتبط با آن است.طرح اصلاح قانون مهریه که در کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس در حال بررسی است، تغییرات قابل توجهی در خصوص نحوه اجرای محکومیت های مالی و مهریه به همراه دارد. برخی از جزئیات مهم عبارتند از:
● کاهش سقف مهریه برای زندانی شدن زوج: در حال حاضر، زوج باید تا ۱۱۰ سکه مهریه را پرداخت کند تا از زندان جلوگیری شود. اما در طرح جدید، این عدد به ۱۴ سکه کاهش یافته است.
● اصلاحات در حق حبس بانوان: در صورتی که اعسار زوج پذیرفته شود یا مهریه تقسیط شود و اولین قسط پرداخت شود، یا در صورتی که زوج به حق حبس خود استناد کند و بخشی از مهریه را پرداخت کند، حق حبس زوجه ساقط خواهد شد.
● عسر و حرج و حق درخواست طلاق: در این طرح ،تغییراتی در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی نیز ایجاد شده که اگر زوجه در عسر و حرج باشد، می تواند دادخواست طلاق دهد. این حالت در صورتی محقق می شود که زوجه حداقل دو سال متوالی جدا از زوج زندگی کند و به تشخیص دادگاه نسبت به او کراهت شدید داشته باشد.
●مشاوره پیش از طلاق: به منظور تحکیم مبانی خانواده، تمامی دادخواست های طلاق توافقی، طلاق به درخواست زوج یا زوجه، مطالبه نفقه، تمکین و نشوز به مراکز مشاوره ارجاع داده می شود و این مراکز باید ظرف ۳ ماه نتیجه را اعلام کنند.
علاوه بر این، طرح مذکور پیشنهاد می کند که در صورت عدم توانایی مالی مرد، به جای زندانی کردن او، از پابند الکترونیکی استفاده شود تا ضمن حفظ حقوق زن، از آسیب های اجتماعی ناشی از زندانی شدن مردان جلوگیری شود.
طبق قوانین فعلی، افرادی که از این ابزار استفاده می کنند، باید در محدوده مکانی مشخص (مانند محل سکونت) باقی بمانند. خروج از این محدوده یا دست کاری پابند به تشکیل پرونده جدید و بازداشت فرد منجر می شود.
مقاله پیشنهادی: قانون مالیات بر مهریه از تصویب تا اجرا
متن طرح اصلاح قانون مهریه
متن طرح اصلاح قانون مهریه شامل اصلاحاتی در قانون حمایت خانواده و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است. در این متن، تبصره هایی اضافه شده است که بر اساس آن ها، در صورت پرداخت بخشی از مهریه یا تقسیط آن، حق حبس زن ساقط می شود.
همچنین، در مواردی که مرد به دلیل ناتوانی مالی قادر به پرداخت مهریه نیست، دادگاه می تواند با بررسی وضعیت مالی او، تصمیم به تقسیط مهریه بگیرد و از اعمال مجازات حبس خودداری کند.
این طرح در راستای تقویت خانواده و حمایت از حقوق زوجه در نظر گرفته شده است.برای موارد عسر و حرج نیز شرایطی برای درخواست طلاق فراهم شده است. به علاوه، تمامی درخواست های طلاق به مراکز مشاوره ارجاع خواهد شد و این مراکز باید ظرف سه ماه نتیجه را اعلام کنند.
این اصلاحات به دنبال ایجاد توازن بیشتر در حقوق زوجین و جلوگیری از بروز مشکلات وتوازن حقوقی بین طرفین در فرآیند ازدواج و طلاق و حفظ حقوق بانوان طراحی شده است، هرچند به نظر می رسد که هدف اصلی از این طرح تقویت خانواده و کاهش فشار بر زوجین است.
اجرای طرح اصلاح قانون مهریه
اجرای طرح اصلاح قانون مهریه نیازمند تصویب نهایی در مجلس و تأیید شورای نگهبان است. پس از تصویب، قوه قضائیه موظف به تدوین آیین نامه های اجرایی مرتبط با این قانون خواهد بود. همچنین، مراکز مشاوره خانواده نقش مهمی در اجرای این طرح خواهند داشت، به طوری که تمامی دعاوی مربوط به مهریه قبل از ارجاع به دادگاه، باید به این مراکز ارجاع داده شوند تا راه حل های غیرقضایی برای حل و فصل اختلافات ارائه شود.
اجرای موفق این طرح نیازمند همکاری بین نهادهای مختلف از جمله مجلس، قوه قضائیه، نیروی انتظامی و مراکز مشاوره خانواده است. همچنین، اطلاع رسانی مناسب به مردم درباره تغییرات قانونی و آموزش قضات و کارشناسان مشاور برای اجرای دقیق قانون از اهمیت بالایی برخوردار است.
مقاله پیشنهادی: شرایط مزایده ملک بابت مهریه
نتیجه گیری
طرح اصلاح قانون مهریه تلاشی برای به روزرسانی قوانین مرتبط با مهریه و کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از آن است. با کاهش سقف مهریه با ضمانت اجرای کیفری و تسهیل در روند پرداخت مهریه، این طرح می تواند به کاهش تعداد زندانیان مهریه و جلوگیری از سوءاستفاده از مهریه به عنوان ابزار فشار در روابط زناشویی کمک کند. اجرای موفق این طرح نیازمند همکاری بین نهادهای مختلف و اطلاع رسانی مناسب به مردم است.
در نهایت، با اجرای این طرح، می توان امیدوار بود که تعادل بیشتری در حقوق زن و مرد در زمینه مهریه برقرار شود و از آسیب های اجتماعی ناشی از قوانین قبلی جلوگیری شود.
