آنچه در این مطلب می خوانید:
فناوری نانو یکی از برجسته ترین و تحول آفرین ترین شاخه های علمی در دنیای امروز است که مرزهای بسیاری از علوم پایه و کاربردی را درنوردیده است. در ایران، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، که به اختصار “ستاد نانو” نامیده می شود، نهادی کلیدی و مرکزی در جهت سیاست گذاری، هدایت، حمایت و ترویج این حوزه محسوب می شود.
این ستاد با رویکردی بلندمدت، نه تنها در عرصه علمی بلکه در حوزه های فناوری، صنعتی، آموزشی، اقتصادی و تجاری نیز نقش تعیین کننده ای ایفا کرده است. در این مقاله از مجله هزاره، به شکلی جامع و دقیق، همه چیز درباره ستاد نانو از جمله ثبت نام، حمایت ها، آموزش ها، رهبری، موضوعات اولویت دار و نحوه استفاده از سایت های رسمی آن بررسی می شود.
پیدایش ستاد نانو و رسالت آن
ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۸۲ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حمایت مستقیم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تأسیس شد.
هدف اصلی از راه اندازی این ستاد، سامان دهی پژوهش ها و هدایت منابع به سوی توسعه دانش و فناوری نانو در کشور بود. در زمانی که نانو تکنولوژی هنوز در ابتدای مسیر جهانی خود قرار داشت، ایران با نگاهی هوشمندانه تصمیم گرفت که از موج فناوری های پیشرفته جا نماند.
رسالت ستاد نانو شامل تدوین و اجرای نقشه راه ملی فناوری نانو، حمایت از فعالیت های پژوهشی و صنعتی، ترویج عمومی فناوری نانو، توسعه آموزش های تخصصی و ارتقاء زیرساخت های کشور در این حوزه است. با گذشت دو دهه از تأسیس آن، ایران اکنون یکی از کشورهای پیشرو در تولید مقالات علمی نانو در سطح جهانی محسوب می شود که بخش عمده ای از این موفقیت مرهون سیاست های حمایتی ستاد نانو است.
مقاله پیشنهادی: واردات بنزین سوپر در سال ۱۴۰۴
رئیس ستاد نانو رهبری توسعه علم و فناوری
در رأس ساختار ستاد نانو، فردی به عنوان رئیس یا سرپرست منصوب می شود که وظیفه نظارت بر عملکرد بخش های مختلف ستاد و هدایت آن در مسیر اهداف کلان کشور را دارد. این مسئولیت، که اغلب به یکی از نخبگان علمی کشور سپرده می شود، نیازمند درک عمیق از ساختار علم و فناوری، توانایی سیاست گذاری کلان و اشراف به نیازهای آینده کشور در عرصه دانش بنیان است.
در حال حاضر، دکتر عماد احمدوند به عنوان سرپرست ستاد نانو منصوب شده است. ایشان از جمله دانشمندان و مدیران علمی کشور با سابقه پژوهش گسترده در حوزه نانو فناوری است. ریاست ستاد نانو، نه تنها مسئول تدوین برنامه ها و سیاست هاست، بلکه نقش هماهنگ کننده میان نهادهای علمی، دانشگاهی، صنعتی و اجرایی کشور را ایفا می کند.
ثبت نام ستاد نانو
یکی از الزامات بهره مندی از خدمات و حمایت های ستاد نانو، ثبت نام رسمی در سامانه های مربوط به این نهاد است. ثبت نام ستاد نانو اولین قدمی است که دانشجویان، اساتید، پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان برای ورود به شبکه ملی فناوری نانو باید بردارند.
فرآیند ثبت نام از طریق درگاه های اختصاصی مانند سامانه مدیریت اطلاعات پژوهشگران فناوری نانو (RMS) به نشانی rms.nano.ir انجام می گیرد.
در این سامانه افراد می توانند پروژه های خود را ثبت کرده، اطلاعات مقالات، پایان نامه ها، اختراعات یا دستاوردهای علمی خود را وارد کنند و در صورت تأیید، از حمایت های مالی، معنوی و آموزشی ستاد برخوردار شوند.
این ثبت نام صرفاً برای دریافت حمایت نیست بلکه عضوی از جامعه علمی نانو شدن و دسترسی به فرصت های متنوع در حوزه های آموزشی، کارآموزی، تجهیزات آزمایشگاهی و شرکت در جشنواره ها و نمایشگاه های مرتبط را نیز فراهم می سازد.
برای بهره مندی از خدمات، حمایت ها و برنامه های آموزشی و پژوهشی ستاد نانو، پژوهشگران، اساتید و دانشجویان باید فرآیند ثبت نام ستاد نانو را از طریق سامانه های مربوطه طی کنند. مهم ترین سامانه ها عبارتند از:
- سامانه ثبت حمایت های پژوهشی و پایان نامه ها :rms.nano.ir
- سامانه آموزش فناوری نانو: nanoeducation.ir
- سامانه محصولات نانو و تجهیزات آزمایشگاهی: products.nano.ir
ثبت نام در این سامانه ها ضمن تسهیل ارتباط پژوهشگران با ستاد، امکان دریافت انواع حمایت ها، شرکت در آزمون ها، ثبت پایان نامه و ارائه مستندات علمی را فراهم می سازد.
مقاله پیشنهادی: ماشین وارپ چیست؟
پرداخت حمایت تشویقی ستاد نانو
یکی از مؤثرترین سیاست های ستاد نانو در طی سال های اخیر، اعطای حمایت های مالی موسوم به پرداخت حمایت تشویقی ستاد نانو به پژوهشگران، دانشجویان و اساتید بوده است. این حمایت ها به منظور ترغیب افراد به پژوهش در حوزه فناوری نانو و هدایت فعالیت های علمی به سوی کاربردهای واقعی و صنعتی، طراحی شده اند.
پرداخت های تشویقی می تواند به صورت کمک هزینه پایان نامه، پاداش مقاله چاپ شده در مجلات معتبر داخلی و بین المللی، حمایت از ثبت اختراعات نانومحور، یا حتی حمایت از شرکت های نوپا باشد. میزان این حمایت ها بستگی به نوع فعالیت، سطح آن (کارشناسی ارشد، دکتری یا پسادکتری)، میزان نوآوری و قابلیت تجاری سازی آن دارد.
برای مثال، در نیمه اول سال ۱۴۰۳، ستاد نانو به بیش از ۱۰۸۱ نفر از پژوهشگران کشور مبلغی بالغ بر ۳۹ میلیارد ریال به عنوان حمایت تشویقی پرداخت کرده است. این عدد نشان می دهد که ستاد نه تنها بر تربیت پژوهشگر تمرکز دارد بلکه در جهت حفظ انگیزه و پایداری فعالیت های علمی نیز گام برمی دارد.
مقاله پیشنهادی: فعال‌سازی 5G روی انواع گوشی‌های سامسونگ در ایران
سایت ستاد نانو درگاه رسمی سیاست گذاری و خدمات
وب سایت رسمی ستاد نانو به نشانی nano.ir مرکز اصلی اطلاع رسانی، ثبت نام، ارسال مدارک، دریافت اطلاعیه ها و پیگیری امور پژوهشی و صنعتی محسوب می شود. این سایت شامل بخش های مختلفی است که هم پژوهشگران و هم علاقه مندان عمومی می توانند از آن بهره مند شوند.
در سایت ستاد نانو، دسترسی به آخرین اخبار علمی، گزارش های عملکرد ستاد، معرفی محصولات نانویی، گواهی های نانومقیاس، برنامه های حمایتی، بانک اطلاعاتی مقالات، گزارش های صنعتی و بسیاری خدمات دیگر فراهم شده است. از طریق همین درگاه، متقاضیان می توانند برای دریافت حمایت، ثبت پایان نامه و ارائه مستندات علمی اقدام کنند.
همچنین این سایت به عنوان رسانه اصلی ارتباطی میان ستاد و پژوهشگران عمل کرده و نقش مهمی در شفاف سازی فرآیندها، ارائه راهنماهای اجرایی و اطلاع رسانی عمومی دارد.
موضوعات مورد حمایت ستاد نانو
ستاد نانو با هدف هدایت تحقیق و توسعه به سوی نیازهای واقعی کشور، موضوعات مورد حمایت را به چند دسته تقسیم می کند:
موضوعات نوظهور
شامل فناوری هایی مانند نانوفتونیک، نانورباتیک، نانوکامپوزیت های هوشمند، زیست حسگرهای نانو و …
موضوعات مسأله محور
موضوعاتی که ناظر بر چالش های واقعی کشور مانند آب، محیط زیست، کشاورزی، سلامت و انرژی هستند.
فناوری های اولویت دار صنعتی
نظیر نانوکاتالیست ها، نانوپوشش ها، نانومواد پیشرفته و کاربردهای پزشکی نانو.
استاندارد، ایمنی و ارزیابی ریسک نانو
حمایت از پژوهش های مرتبط با ایمنی، استانداردسازی محصولات و کاهش اثرات زیست محیطی فناوری نانو.
دانشجویانی که موضوع پایان نامه یا تحقیق خود را در چارچوب این حوزه ها انتخاب کنند، از حمایت های مضاعف برخوردار خواهند شد.
مقاله پیشنهادی: آغاز برگزاری مزایده فرکانس های 5G در ایران
سایت آموزش فناوری نانو تربیت نیروی متخصص
از دیگر اقدامات مهم ستاد نانو، راه اندازی سایت آموزش فناوری نانو به نشانی nanoeducation.ir است. این سامانه با هدف توانمندسازی دانشجویان، اساتید، دانش آموزان و علاقه مندان به فناوری نانو طراحی شده و تاکنون هزاران نفر از خدمات آن بهره مند شده اند.
این سایت دوره های مختلف آموزشی از سطح مقدماتی تا پیشرفته را در قالب ویدیو، متن، آزمون و تمرین ارائه می دهد. علاوه بر آن، امکان شرکت در آزمون های جامع، دریافت گواهی نامه و دسترسی به منابع روزآمد علمی نیز فراهم است.
یکی از مهم ترین برنامه های این سامانه، برگزاری سالانه «مسابقه ملی فناوری نانو» است که بستری برای رقابت علمی و شناسایی استعدادهای برتر فراهم می کند. سایت آموزش فناوری نانو نقش بی بدیلی در تربیت نیروی انسانی متخصص ایفا کرده و مکملی مناسب برای فعالیت های پژوهشی و صنعتی ستاد محسوب می شود.
جمع بندی و نتیجه گیری
ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، ستون فقرات توسعه نانوفناوری در کشور محسوب می شود. از طریق حمایت های مالی، آموزشی، صنعتی و سیاست گذاری های کلان، این نهاد موفق شده است ایران را به یکی از قدرت های علمی حوزه نانو در سطح جهان تبدیل کند.
از ثبت نام در ستاد نانو گرفته تا استفاده از خدمات سایت ستاد نانو و سایت آموزش فناوری نانو، از بهره مندی از پرداخت حمایت تشویقی ستاد نانو تا هدایت پایان نامه ها بر اساس موضوعات مورد حمایت ستاد نانو، هر کدام اجزایی از یک پازل هوشمند هستند که هدف آن، توسعه فناوری نانو در تراز جهانی و در خدمت اقتصاد دانش بنیان است.
بدون تردید، ادامه این مسیر نیازمند تعامل مؤثر میان جامعه علمی، دانشگاه ها، صنعت و سیاست گذاران است؛ تعاملی که ستاد نانو بستر آن را فراهم کرده و آینده ای روشن تر را برای ایران در عرصه فناوری های پیشرفته نوید می دهد.
