آنچه در این مطلب می خوانید:
در قانون و بند الف ماده ۲ آیین نامه تضمین «سپردن مال یا وجه نقد یا به عهده گرفتن تعهد فرعی یا مضاعف به منظور پایبندی به یک تعهد اصلی و شروط مربوط به آن» تعریف شده است. ضبط ضمانت نامه شرکت در مناقصه موضوعی است که در ادامه این مقاله از مجله هزاره به آن می پردازیم.
تضمین و ضبط ضمانت نامه شرکت در مناقصه
تضمین به لحاظ لغوی به معنای چیزی را به ضمانت دادن است. ضمانت نامه شرکت در مناقصه در واقع یک سند بانکی است که شرکت ها و سازمان ها برای شرکت در مناقصه وظیفه دارند که آن را تهیه کرده و به کارفرما ارائه کنند. اما ضبط ضمانت نامه شرکت در مناقصه در چه شرایطی رخ می دهد؟
ضمانت نامه مناقصه به صورت یک ضمانت نامه بانکی است که مدت اعتبار آن نیز ۳ ماه پس از تاریخ افتتاح پیشنهادات مناقصه است. این ضمانت نامه همراه پیشنهاد قیمت از جانب پیمانکار به کارفرما ارائه می شود و مدت زمان آن حداکثر تا سه ماه دیگر نیز توسط کارفرما قابلیت تمدید دارد.
چنانچه مناقصه گر در مدت زمان مقرر از پیشنهاد خود عدول نماید دستگاه مناقصه گزار را متحمل زیان هایی خواهد کرد پس در واقع مناقصه گر با ارائه پیشنهاد نوعی تعهد برای خود ایجاد خواهد کرد که می بایست تا زمانی مشخص به تعهد خود عمل نماید که مطابق بند “ژ” ماده یک آیین نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون اساسنامه هیات رسیدگی به شکایات مناقصه به آن “مدت اعتبار پیشنهاد ها” می گویند.
در صورتی که برنده اول از انعقاد قرارداد با کارفرما خودداری کند و یا آن که ضمانت نامه انجام تعهدات را ارائه نکند، تضمین مناقصه وی ضبط و قرارداد با برنده دوم منعقد بسته خواهد شد.
در صورتی که نفر دوم نیز از این کار خودداری کند؛ تضمین او نیز ضبط و مناقصه دوباره برگزار خواهد شد. بر اساس بند ث ماده ۱۰ آیین نامه تضمین : ” در صورت وقوع شرایط ضبط تضمین (مطابق قرارداد) و اقدام کارفرما برای ضبط وی موظف است این موضوع را طی ابلاغیه ای با ذکر مستندات و دلایل به مضمون عنه اعلام نماید. ” در راس ۶ ماه در صورتی که ضبط ضمانت نامه از طرف دستگاه اجرایی تقاضا نشده باشد تضمین شرکت در مناقصه با درخواست کتبی پیمانکار خود به خود آزاد می شود.
| بیشتر بخوانید:نکات ضروری درخصوص ضمانت نامه شرکت در مناقصه |
بر اساس بند ۱۲-۵ بخشنامه راهنمای مناقصه ضبط ضمانت نامه شرکت در مناقصه در موارد زیر رخ می دهد:
۱- هرگاه مناقصه گر برنده :
- پیمان را طبق ماده ۲۹ امضا نکند. (امتناع)
- ضمانت نامه اجرای تعهدات را در زمان مقرر (طبق ماده ۳) نسپارد.
۲- در صورتی که طی فرایند رسیدگی به شکایات برای هیات روشن شود تبانی صورت گرفته است (اعم از اینکه با اطلاع مناقصه گزار باشد و یا بدون آن) ضمانت نامه شرکت در مناقصه همه تبانی کنندگان ضبط خواهد شد. )
۳- هر گاه مناقصه گر پیشنهاد خود را در مدتی که اعتبار دارد پس بگیرد. (انصراف)
۴- عدم فراهم نمودن موجبات تمدید از سوی مضمون عنه با درخواست قانونی مضمون له (عدم تمدید)
شرایط ضبط ضمانتنامه شرکت در مناقصه
ضبط ضمانتنامه در شرایط خاصی صورت می‌گیرد و هدف آن جلوگیری از تخطی‌های احتمالی شرکت‌کنندگان در مناقصه است. در ادامه به شرایطی اشاره می‌کنیم که در صورت وقوع آن‌ها، ضمانتنامه شرکت‌کننده ضبط می‌شود:
در مورد برنده مناقصه، در صورتی که:
- الف- ضمانتنامه اجرای تعهدات را در زمان مقرر نسپارد
- ب- پیمان را امضاء نکند (امتناع)
مطابق بند ب ماده ۲۱ قانون برگزاری مناقصات چنان چه برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع نماید و یا ضمانت انجام تعهدات را ارائه ننماید، تضمین مناقصه وی ضبط و قرارداد با برنده دوم منعقد می‌گردد. در صورت امتناع نفر دوم، تضمین وی نیز ضبط و مناقصه تجدید خواهد شد.
مضافا اینکه اگر شرکتی مشمول قانون منع مداخله کارمندان دولت در معاملات دولتی مصوب ۱۳۳۷ باشد و در مناقصه حضور یافته یا مدارک الزامی جعلی از سوی وی ارایه شده باشد و برنده هم اعلام گردد. در صورت کشف موضوع قبل از انعقاد قرارداد مناقصه گزار، حق دارد پیشنهاد ارائه شده از سوی وی برای مناقصه را مردود اعلام نموده و چون این عمل به نوعی امتناع (ناشی از تقصیر قبلی) از انعقاد قرارداد تلقی می‌گردد، مستند به بند «ب» ماده ۲۱ قانون، تضمین شرکت در مناقصه را ضبط نماید.
- احراز تبانی از سوی هیأت رسیدگی به شکایات (تبانی)
به موجب تبصره بند ط ماده ۵ قانون اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات مناقصات در صورتی که طی فرایند رسیدگی به شکایات برای هیأت روشن شود تبانی صورت گرفته است اعم از این که با اطلاع مناقصه‌گزار بوده باشد یا بدون آن ضمانتنامه شرکت در مناقصه همه تبانی‌کنندگان به نفع دولت ضبط می‌شود و بر اساس تبصره۳ ماده ۴ آیین‌نامه همان قانون در صورت احراز تبانی توسط هیأت، موضوع از طریق دبیرخانه به دستگاه مناقصه گزار اعلام تا ضبط ضمانتنامه تبانی کنندگان توسط دستگاه مناقصه‌گزار صورت پذیرد.
- هرگاه مناقصه گر پیشنهاد خود را در مدتی که اعتبار دارد پس بگیرد (انصراف)
انصراف از فرایند مناقصه بعد از پایان مهلت ارایه اسناد؛ زیرا مطابق بند د ماده ۱۶ قانون برگزاری مناقصات هرگونه پس گرفتن پیشنهاد باید به صورت قابل گواهی و در مهلت و مکان مقرر در اسناد مناقصه، انجام شود.
لذا پس گرفتن پیشنهاد‌‌ها فقط و فقط تا قبل از پایان مهلت ارایه پیشنهاد‌‌ها مجاز است زیرا مطابق با بند الف-۳ ماده ۱۴ قانون، منظور از عبارت «مهلت مقرر در اسناد مناقصه» چیزی جز همان مهلت تحویل پیشنهاد‌‌ها در فراخوان نیست چون بر اساس بند ب ماده ۲۰ آیین نامه مستندسازی «هر گونه تغییر در مفاد فراخوان مناقصات، از جمله تمدید مهلت دریافت و تحویل اسناد، تنها از طریق انتشار فراخوان جدید مجاز است.» لذا در اسناد مناقصه غیر از فراخوان، قابلیت درج مهلتی جدید امکان ندارد. پس انصراف در غیر آن زمان مسموع نبوده با توجه به تعریف تضمین و ارکان آن که در ابتدای اشاره شد تضمین شرکت در مناقصه وی باید ضبط گردد.
- عدم فراهم نمودن موجبات تمدید ضمانت نامه از سوی مضمون‌عنه با درخواست قانونی مضمون‌له (عدم تمدید)
با اعلام قانونی کارفرما یا مناقصه‌گزار، باید نسبت به تمدید ضمانتنامه خصوصاً ضمانت نامه‌های بانکی یا بیمه‌ای از سوی مناقصه‌گر یا پیمانکار اقدام گردد، ولی چنانچه ضمانتنامه تمدید نشود، کارفرما حق دارد که مبلغ ضمانت نامه را از بانک ضامن دریافت نموده و وجه آن را بجای ضمانت نامه، به عنوان وثیقه نزد خود نگه دارد و به حساب مخصوص این امر واریز نماید.
مطابق بند ث ماده ۱۰ آیین‌نامه تضمین در صورت وقوع شرایط ضبط تضمین (مطابق قرارداد) و اقدام کارفرما برای ضبط، وی موظف است این موضوع را طی ابلاغیه‌ای با ذکر مستندات و دلایل به مضمون‌عنه اعلام نماید. حتماً باید به مقدار لازم دستور ضبط داده شود، چون بیش از مقدار لازم موجب مسئولیت حقوقی و کیفری برای دستگاه اجرایی و مدیر متخلف خواهد شد. به همین دلیل در فرم‌های ضمانت نامه نیز هر مبلغی را که کارفرما مطالبه نماید؛قید شده است. اعلام دلایل جهت اطلاع مضمون‌عنه جزء حقوق وی محسوب می‌شود.
راه‌های جلوگیری از ضبط ضمانتنامه مناقصات
برای جلوگیری از ضبط ضمانتنامه مناقصات، شرکت‌کنندگان باید با دقت و شفافیت به تعهدات و شرایط مناقصه پایبند باشند. در ادامه به راهکارهایی برای جلوگیری از ضبط ضمانتنامه مناقصه پرداخته می‌شود:
- مطالعه دقیق اسناد مناقصه
پیش از شرکت در مناقصه، مطالعه دقیق و کامل اسناد مناقصه ضروری است. شرایط، الزامات و مقررات مندرج در این اسناد باید به‌طور کامل درک شود. عدم آگاهی از جزئیات ممکن است منجر به تخلفات ناخواسته و در نهایت ضبط ضمانتنامه شود.
- ارائه مدارک و اطلاعات صحیح و کامل
تمامی مدارک و اطلاعات ارائه‌شده در مناقصه باید به‌درستی و به‌صورت کامل ارائه شود. ارسال اطلاعات نادرست، ناقص یا جعلی می‌تواند دلیل کافی برای ضبط ضمانتنامه باشد. از صحت مدارکی همچون مدارک مالی، ضمانتنامه‌های بانکی و مستندات فنی اطمینان حاصل کنید.
- پایبندی به تعهدات پس از برنده‌شدن
شرکت‌کنندگان برنده مناقصه موظفند تمامی تعهدات خود را به موقع انجام دهند. از جمله این تعهدات می‌توان به امضای قرارداد در مهلت مقرر و ارائه ضمانتنامه حسن انجام کار اشاره کرد. عدم رعایت این تعهدات به‌طور مستقیم منجر به ضبط ضمانتنامه می‌شود.
- ارائه ضمانتنامه‌های تکمیلی در مهلت تعیین‌شده
پس از برنده‌شدن در مناقصه، ممکن است برگزارکننده از شما بخواهد ضمانتنامه‌های تکمیلی مانند ضمانتنامه حسن انجام کار را ارائه کنید. این ضمانتنامه‌ها باید در مهلت تعیین‌شده و با شرایط لازم ارائه شوند تا از ضبط ضمانتنامه اولیه جلوگیری شود.
- ارتباط مؤثر با برگزارکننده مناقصه
در صورت مواجهه با هرگونه تغییر در شرایط، مشکلات یا عدم توانایی در اجرای تعهدات، بهتر است بلافاصله با برگزارکننده مناقصه ارتباط برقرار کرده و مسائل را به‌صورت شفاف توضیح دهید. این کار می‌تواند به جلوگیری از تصمیمات سختگیرانه مانند ضبط ضمانتنامه کمک کند.
- مدیریت زمان و رعایت مهلت‌ها
رعایت مهلت‌های تعیین‌شده در مناقصه بسیار مهم است. از دست‌دادن مهلت‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی از جمله ضبط ضمانتنامه شود. برای جلوگیری از این مشکل، برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت زمان ضروری است.
- آماده‌سازی کامل قبل از شرکت در مناقصه
پیش از شرکت در مناقصه، از آمادگی کامل برای انجام تعهدات مطمئن شوید. اطمینان از توانایی‌های مالی، فنی و حقوقی برای اجرای پروژه می‌تواند خطر تخلف را کاهش داده و از ضبط ضمانتنامه جلوگیری کند.
- بهره‌گیری از مشاوران حقوقی و مالی
استفاده از مشاوران حقوقی و مالی مجرب می‌تواند به شما کمک کند تا از پیچیدگی‌های قانونی مناقصات آگاه شوید و اقدامات لازم برای جلوگیری از تخلف و ضبط ضمانتنامه را به درستی انجام دهید.
سوالات متداول
استرداد ضمانتنامه شرکت در مناقصه به معنای بازگشت وجهی است که شرکت به عنوان تضمینی برای شرکت در مناقصه به بانک سپرده‌گذاری کرده است. این وجه معمولا زمانی بازگردانده می‌شود که شرکت برنده مناقصه نشده باشد یا اگر برنده شده باشد، تمامی تعهدات خود را طبق قرارداد انجام داده باشد. شرایط و زمان دقیق استرداد ضمانتنامه در هر مناقصه می‌تواند متفاوت باشد و به طور دقیق در اسناد مناقصه ذکر می‌شود. به طور کلی، برای استرداد ضمانتنامه، شرکت باید مدارک لازم را به بانک ارائه دهد و ممکن است نیاز به تاییدیه‌ای از سوی دستگاه اجرایی مناقصه نیز باشد.
درصد مشخصی برای ضمانتنامه شرکت در مناقصه وجود ندارد و این میزان بسته به نوع مناقصه، شرایط آن و قوانین و مقررات حاکم بر آن متفاوت است. معمولاً در اسناد مناقصه، درصد مشخصی برای ضمانتنامه تعیین می‌شود. این درصد می‌تواند از چند درصد تا چند ده درصد ارزش کل پروژه متغیر باشد. عواملی مانند پیچیدگی پروژه، مدت زمان اجرای پروژه، نوع کالا یا خدماتی که موضوع مناقصه است و همچنین ریسک‌های مرتبط با پروژه در تعیین درصد ضمانتنامه مؤثر هستند.
به طور کلی، هدف از اخذ ضمانتنامه، تضمین اجرای تعهدات شرکت برنده مناقصه است. در صورتی که شرکت برنده، تعهدات خود را اجرا نکند، وجه ضمانتنامه به عنوان خسارت به کارفرما پرداخت می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید « مناقصه های روز کشور » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
