آنچه در این مطلب می خوانید:
ضمانت نامه شرکت در مناقصه در دسته رایج ترین ضمانت نامه های بانکی قرار دارد و در کنار آن کاربردهای فراوانی دارد. زمانی که سازمان ها و یا ارگان های دولتی و یا حتی شرکت های خصوصی اقدام به برگزاری مناقصات و مزایدات می کنند بایستی اطمینان خاطر داشته باشند که تمامی شرکت کنندگان در مناقصه یا مزایده قصد جدی برای انجام معامله را دارند.
پس از آنکه شرکت مورد نظر برنده شد باید در راستای وفق شرایط تعیین شده قرارداد مربوطه را با دستگاه برگزارکننده منعقد کند. علاوه براین ضمانت های خواسته شده را ارائه نموده و در صورت عدم انجام آن مکلف به پرداخت خسارت خواهد بود.
زمانی که برنده اول اعلام شد به او مهلت تحویل اسناد منعقد شده در مناقصه را می دهند. در صورتی که برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع کند و یا در تحویل دادن ضمانت نامه مناقصه کوتاهی کند، تضمین مناقصه وی ضبط و با برنده دوم قرارداد منعقد می کنند. در شرایطی که برنده دوم نیز از ارائه ضمانت نامه مناقصه امتناع کند، تضمین وی نیز ضبط و مناقصه تجدید خواهد شد.
یکی از مزایای ضمانت نامه مناقصات این است که به هنگام کوتاهی برنده مناقصه به تعهدات خود، کارفرما این اختیار را دارد که از وی خسارت دریافت کند. روند کار به این شکل است که وجه ضمانت نامه از بانک دریافت شده و خسارات وارده از این محل جبران و تامین می شود.
این نکته را فراموش نکنید که ضمانت نامه هایی که سازمان ها یا دستگاه های برگزارکننده مناقصه در طول اجرای قرارداد اخذ می کنند، منحصر به ضمانت نامه شرکت در مناقصه نبوده و تنوع زیادی دارد.
شرایط و ویژگی های ضمانت نامه ها
همه ضمانت نامه ها دارای یک سری شرایط و ویژگی های کلی هستند که شامل موارد زیر است:
- متقاضی باید قابلیت انجام مفاد قرارداد با کارفرما را داشته باشد
- نوع و مبلغ ضمانت نامه مشخص است
- ذی نفع ضمانت نامه معین است
- معلوم بودن نوع و مبلغ وثایق ضمانت نامه
- کارمزد ضمانت نامه براساس تعرفه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشخص است
- تعیین مدت ضمانت نامه
آیا ضمانت نامه مناقصات ریسک پذیرند؟
در حالت عادی دو نوع ریسک عام و خاص وجود دارد که ریسک عام مربوط به همه تسهیلات بانکی است و به آن ریسک اعتباری می گویند. اما ریسک خاص که تحت عنوان ریسک ضمانت نامه هم شناخته شده است به معنای تعداد مطالبات یک نوع ضمانت نامه در مقایسه با انواع دیگر است.
در این میان ضمانت نامه مناقصه در دسته کم ریسک ترین ضمانت نامه ها برای بانک قرار دارد و علت آن این است که از مجموع تمام ضمانت نامه های مناقصه ای که برای دعوت به مناقصه صادر می شود، فقط ضمانت نامه شخص برنده مناقصه، ریسک مطالبه دارد.
نکات مهم درخصوص ضمانت نامه مناقصه
یکی از موضوعاتی که باید درخصوص ضمانت نامه مناقصه به آن دقت کرد این است که در صورت برنده شدن متقاضی در مناقصه بایستی ضمانت نامه های بعدی قرارداد توسط بانک ارائه شود چنانچه بانک آن را پذیرش نکند، ضمانت نامه به احتمال زیاد مطالبه خواهد شد. از این رو بانک در زمان اعتبارسنجی مشتری، این موضوع را مدنظر قرار می دهد.
در شرایطی که شما پیمانکار هستید بهتر است بدانید که بانک با صدور ضمانت نامه شرکت در مناقصه، الزام قانونی به صدور ضمانت نامه های بعدی ندارد. از اختیارات بانک این است که می تواند در مورد صدور هر ضمانت نامه اختیار تام داشته باشد. در صورتی که بانک از صدور ضمانت نامه های بعدی خودداری کند احتمال مطالبه ضمانت نامه مناقصه شخص برنده افزایش پیدا می کند.
قانون برگزاری مناقصات
قانون برگزاری مناقصات، به منظور تنظیم و هماهنگ‌سازی فرآیندهای مناقصه‌گذاری در دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی تصویب شده است. این قانون، چارچوبی برای انتخاب پیمانکاران، تأمین‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات با هدف تضمین شفافیت، رقابت عادلانه و بهترین استفاده از منابع عمومی تعیین می‌کند. این قانون به منظور تعیین روش و مراحل برگزاری مناقصات به تصویب می‌رسد و تنها در معاملاتی که با رعایت این قانون انجام می‌شود، کاربرد دارد.
قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی ایران اعم از وزارتخانه‌ها، سازمانها و مؤسسات و شرکتهای دولتی، مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، بانکها و مؤسسات اعتباری دولتی، شرکتهای بیمه دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی(درمواردی که آن بنیادها و نهادها از بودجه کل کشور استفاده می‌نمایند)، مؤسسات عمومی، بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی، شورای نگهـبان قانون اساسی و همـچنین دستگاهها و واحدهائی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است، اعم از این‌که قانون خاص خود را داشته و یا از قوانین و مقررات عام تبعیت نمایند نظیر وزارت جهاد کشاورزی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی‌ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، سازمان صدا و سیمای‌جمهوری اسلامی ایران و شرکتهای تابعه آنها موظفند در برگزاری مناقصه مقررات این قانون را رعایت کنند.
آیین نامه تضامین دولتی
آیین‌نامه تضامین دولتی، آیین‌نامه‌ای است که به منظور تنظیم و ساماندهی نحوه اخذ و ارائه ضمانت‌نامه‌ها در قراردادهای دولتی تدوین شده است. این آیین‌نامه به دستگاه‌های اجرایی اجازه می‌دهد تا برای اطمینان از انجام تعهدات توسط پیمانکاران و سایر طرف‌های قرارداد، انواع تضامین را دریافت کنند. این آیین‌نامه برای حفاظت از منابع عمومی، جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی و تضمین انجام درست و به موقع تعهدات طرفین قرارداد، الزامی است.
مفاد کلیدی آیین‌نامه تضامین دولتی
در ادامه به مفاد کلیدی آیین نامه تضامین دولتی می پردازیم:
تعاریف و اصطلاحات
ضمانت‌نامه: سندی است که توسط بانکها، مؤسسات مالی یا بیمه‌ها صادر می‌شود و به موجب آن، پرداخت مبلغ مشخصی در صورت عدم اجرای تعهدات توسط پیمانکار یا طرف قرارداد تضمین می‌شود.
ذینفع ضمانت‌نامه: معمولاً دستگاه دولتی یا نهاد عمومی است که ضمانت‌نامه به نفع آن صادر شده و در صورت عدم انجام تعهدات می‌تواند از آن استفاده کند.
پیمانکار/متعهد: شخص حقیقی یا حقوقی که در مقابل نهاد دولتی تعهداتی را در قرارداد پذیرفته و برای تضمین انجام این تعهدات ضمانت‌نامه ارائه می‌دهد.
انواع تضامین در آیین‌نامه
آیین‌نامه تضامین دولتی، بسته به نوع قرارداد و مراحل مختلف اجرای آن، چند نوع ضمانت‌نامه تعریف می‌کند:
ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه: این ضمانت‌نامه به‌منظور تضمین پایبندی شرکت‌کننده به شرایط و تعهدات مناقصه ارائه می‌شود. اگر شرکت‌کننده پس از برنده شدن در مناقصه از عقد قرارداد امتناع کند، این ضمانت‌نامه ضبط می‌شود.
ضمانت‌نامه حسن انجام کار: این نوع ضمانت‌نامه برای تضمین اجرای صحیح و کامل تعهدات پیمانکار در طول مدت اجرای قرارداد صادر می‌شود.
ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت: در صورت پرداخت بخشی از مبلغ قرارداد به‌عنوان پیش‌پرداخت، پیمانکار موظف است ضمانت‌نامه‌ای معادل آن مبلغ ارائه کند.
ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان: این ضمانت‌نامه به منظور اطمینان از بازپرداخت مبالغ کسور شده از پرداخت‌های پیمانکار در پایان قرارداد است.
ضمانت‌نامه تعهدات پسا قرارداد: در برخی موارد، پس از پایان قرارداد نیز برای برخی تعهدات (مانند تعهدات مربوط به تعمیرات یا خدمات پس از فروش) نیاز به ارائه ضمانت‌نامه وجود دارد.
مؤسسات مجاز به صدور ضمانت‌نامه
بر اساس آیین‌نامه تضامین دولتی، ضمانت‌نامه‌ها باید توسط مؤسسات مالی معتبر و مورد تأیید دولت صادر شوند. این مؤسسات می‌توانند بانکها، مؤسسات اعتباری و شرکتهای بیمه باشند که دارای مجوز فعالیت در این زمینه هستند.
شرایط و مشخصات ضمانت‌نامه‌ها
ضمانت‌نامه‌ها باید از نظر حقوقی معتبر بوده و شامل مواردی مانند مبلغ تضمین‌شده، تاریخ اعتبار، شرایط پرداخت و مواردی که منجر به ضبط ضمانت‌نامه می‌شود، باشد.
ضمانت‌نامه‌ها باید تا زمان اتمام تعهدات مربوطه معتبر بوده و در صورت نیاز، قبل از انقضای مدت تمدید شوند.
موارد ضبط ضمانت‌نامه
عدم اجرای تعهدات: اگر پیمانکار به تعهدات قراردادی خود عمل نکند، دستگاه دولتی می‌تواند ضمانت‌نامه را به نفع خود ضبط کند.
فسخ قرارداد: در صورت فسخ قرارداد به دلایل ناشی از قصور پیمانکار، ضمانت‌نامه ممکن است توسط دستگاه اجرایی مطالبه و ضبط شود.
آیین‌نامه تضامین دولتی و نظارت بر اجرای آن
این آیین‌نامه تحت نظارت دستگاه‌های دولتی مربوطه اجرا می‌شود و نهادهایی مانند دیوان محاسبات کشور و سازمان بازرسی کل کشور بر حسن اجرای آن نظارت دارند.
دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند که در تمامی قراردادهای خود از پیمانکاران تضامین لازم را دریافت کنند تا در صورت بروز مشکل، بتوانند حقوق دولتی را حفظ کنند.
اهمیت آیین‌نامه تضامین دولتی
این آیین‌نامه نقش مهمی در کاهش ریسک‌های مالی و اجرایی پروژه‌های دولتی دارد و با دریافت تضامین مناسب، از ضرر و زیان احتمالی دولت به دلیل عدم انجام تعهدات توسط پیمانکاران جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، تضمین می‌کند که منابع مالی عمومی به صورت کارآمد و مطابق با برنامه‌ریزی‌ها و تعهدات صرف شوند.
سوالات متداول
ضمانت نامه شرکت در مناقصه، سندی است که شرکت کننده در مناقصه به عنوان تضمینی برای اجرای تعهدات خود ارائه می دهد. این ضمانت نامه ها به منظور اطمینان از جدی بودن پیشنهاد شرکت کنندگان و همچنین تضمین انجام تعهدات در صورت برنده شدن، توسط کارفرما درخواست می شود. انواع مختلفی از ضمانت نامه های شرکت در مناقصه وجود دارد که هر کدام ویژگی ها و شرایط خاص خود را دارند. از جمله این انواع می توان به ضمانت نامه نقدی، ضمانت نامه بانکی، ضمانت نامه شرکت های بیمه و ضمانت نامه های صادره توسط موسسات اعتباری اشاره کرد. انتخاب نوع ضمانت نامه بستگی به شرایط مناقصه، قوانین و مقررات حاکم و توافق طرفین دارد.
حداکثر مدت ضمانت نامه شرکت در مناقصه معمولاً در اسناد مناقصه و بر اساس قوانین و مقررات حاکم بر هر مناقصه تعیین می شود. این مدت به عوامل مختلفی از جمله نوع پروژه، پیچیدگی کار، مدت اجرای پروژه و شرایط عمومی پیمان بستگی دارد. به طور کلی، مدت اعتبار ضمانت نامه شرکت در مناقصه به گونه‌ای تعیین می‌شود که تا پایان مراحل اولیه اجرای قرارداد و اطمینان از تعهد پیمانکار به تعهدات خود ادامه یابد.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید «مناقصه‌های آلومینیوم، پروفیل» را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
