آنچه در این مطلب می خوانید:
ظارائه یک قیمت دقیق برای مناقصه مثل پیدا کردن سوزن در انبار کاه است! اما با شناخت نحوه برآورد قیمت مناقصه خواهید توانست آن سوزن را پیدا کنید. با این حال پیشنهاد قیمت مناسب یک هنر است که تجربه و استراتژی مناقصه گر را میطلبد.
در این مقاله از مجله هزاره با نحوهی برآورد قیمت مناقصه را به طور کامل آشنا خواهید شد. از برآورد اولیه یا پایه توسط مناقصه گزار و پیمانکار گرفته تا روشهای آنالیز بها، فهرست بها و عوامل تعیینکنندهی سود و ریسک مناقصه.با ما همراه باشید تا با آموزش پیشنهاد قیمت در مناقصات به زبانی ساده بتوانید، برندهی نهایی میدان مناقصه باشید.
برآورد قیمت توسط کارفرما (برآورد اولیه یا پایه)
قبل از آنکه فراخوان مناقصهای منتشر شود، مناقصهگزار باید هزینه واقعی اجرای پروژه را تخمین بزند. این تخمین قیمت، برآورد اولیه یا برآورد پایه نام دارد. “برآورد پایه” مبنای تعیین بودجه، بررسی پیشنهادها و مقایسه قیمتها در فرایند مناقصه است.این برآورد باید مطابق ضوابط سازمان برنامه و بودجه انجام شود
در ادامه برای آشنایی با نحوه برآورد قیمت مناقصه توسط کارفرما مراحل زیر را بررسی کنید:
- استفاده از فهرستبها: مرجع رسمی قیمتگذاری در پروژههای عمرانی و دولتی ایران، فهرستبهای “سازمان برنامه و بودجه” است. این فهرستها شامل قیمت واحد انواع عملیات اجرایی، مصالح، نیروی انسانی و تجهیزات است. مناقصه گر پس از اینکه مقادیر کار (متره) را به دست آورد، براساس فرمول ساده برآورد پایه، قیمت اولیه پروژه را برآورد میکند. «برآورد اولیه مناقصه =(حجم عملیات×قیمت واحد در فهرستبها)×ضرایب قانونی»
- استعلام قیمت بازار (برای اقلام ستارهدار): گاهی قیمت برخی اقلام در فهرستبها وجود ندارد یا با عنوان آیتم ستارهدار مشخص میشوند. در این صورت برآوردگر موظف است، قیمت واقعی بازار را با استعلام از تأمینکنندگان معتبر بگیرد و میانگین آن را در نظر بگیرد.
- اعمال ضرایب: قیمت خام حاصل از فهرستبها یا استعلام کافی نیست؛ زیرا شرایط اجرایی پروژه با شرایط پایه فهرستبها متفاوت است. بنابراین ضرایب قانونی مثل ضریب منطقه (دوری و نزدیکی)، ضریب ارتفاع، ضریب طبقات و ضریب تعدیل (تورم) به آن اضافه میشود.
برآورد قیمت توسط پیمانکار (آنالیز بها)
پس از آنکه اسناد مناقصه منتشر شد، پیمانکار با محاسبه هزینه واقعی اجرای پروژه را کند تا بتواند قیمت پیشنهادی رقابتی و درعینحال سودآور ارائه دهد. به این محاسبهی قیمت مناقصه توسط پیمانکار آنالیز بها میگویند.
اگر به دنبال آموزش و روش ارائه پیشنهاد قیمت در پروژه های عمرانی هستید، مراحل کلیدی آنالیز بها توسط مناقصه گر را بررسی کنید:
آنالیز منابع
در مرحلهی «آنالیز منابع» مناقصه گر با بررسی دقیق پروژه، تمام هزینههای مستقیم را استخراج میکند. این کار در اصطلاح رایج «شخم زدن پروژه» نامیده میشود و پایه و اساس برآورد قیمت پیشنهادی رقابتی در مناقصه است. پیمانکار در این مرحله هزینهها را در چهار گروه اصلی زیر طبقهبندی میکند:
- هزینه نیروی انسانی: دستمزد کارگر ساده، استادکار، مهندس و نگهبان (با احتساب بیمه و سنوات).
- هزینه مصالح (Material): قیمت خرید سیمان، آهن، کابل و… درب کارخانه + هزینه حمل تا پای کار.
- هزینه ماشینآلات: هزینه خرید یا اجاره لودر، جرثقیل، ابزارآلات و سوخت و استهلاک.
- هزینه حمل و نقل: بارگیری و تخلیه.
محاسبه هزینههای بالاسری
هزینههای بالاسری یا سربار پروژه، بهطور مستقیم در آیتمهای فهرستبها وجود ندارد. اما بدون پرداخت آنها پروژه عملاً قابل اجرا نیست. معمولاً ضریب بالاسری در مناقصه ها بین ۳۰٪ تا ۴۰٪ است که به هزینههای مستقیم اضافه میشود. این عدد معمولا برای پروژه های خاص بیشتر میشود. اما در پروژههای کوچک، بالاسری معمولاً کمتر است.
در نهایت پیمانکار پس از محاسبه هزینههای مستقیم مناقصه، باید دو نوع بالاسری زیر را در نظر بگیرد:
- بالاسری عمومی: هزینههایی مربوط به اداره شرکت شامل حقوق منشی و حسابدار، قبض آب و برق دفتر.
- بالاسری کار: هزینههای مدیریت و اداره کارگاه مانند غذای کارگران، لباس کار، تجهیز کارگاه، آزمایشگاه و ضمانتنامهها.
تعیین سود و ریسک
در این مرحله مناقصه گر یک سود منطقی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد برای پروژه در نظر میگیرد. سپس مبلغی را برای ریسکهای احتمالی مثل افزایش قیمتها یا تأخیر در پرداخت اضافه میکند. این کار باعث میشود قیمت پیشنهادی هم رقابتی باشد و هم اجرای پروژه برای پیمانکار بدون ضرر انجام شود.
اعمال ضریب پیشنهادی (پلوس یا مینوس)
در نهایت، مناقصه گر قیمت نهایی خود را با برآورد پایه مناقصه گزار مقایسه میکند. اگر قیمت بالاتر باشد، ضریب پلوس کوچک (۱.۰۲ تا ۱.۰۵) را باید اعمال کند تا قیمت کاهش یابد. اگر هم قیمت کمتر باشد، ضریب مینوس (۰.۹۰ تا ۰.۹۵) استفاده میشود. در این صورت قیمت پیشنهادی رقابتی میماند و پیمانکار در اجرای پروژه دچار زیان نمیشود.
ارائه پیشنهاد قیمت در مناقصات
مناقصه گر باید مدارک خود را در سه پاکت جداگانه برای شرکت در مناقصه ارائه دهد؛ محتوای این پاکتها به شرح زیر است:
- پاکت (الف): شامل ضمانتنامه بانکی یا سفته برای تضمین مناقصه است.
- پاکت (ب): شامل مدارک فنی و اجرایی پروژه است.
- پاکت (ج): قیمت پیشنهادی مناقصه پیمانکار در این پاکت قرار میگیرد.
فرمول محاسبه قیمت پیشنهادی در مناقصه
اگرچه یک فرمول واحد برای محاسبه قیمت پیشنهادی در مناقصه وجود ندارد، اما میتوان یک فرمول کلی را برای برآورد قیمت مناقصه ها در نظر گرفت. این فرمول به شرح زیر است:
«قیمت پیشنهادی مناقصه = (هزینههای مستقیم + هزینه بالاسری + سود مورد انتظار) × (۱ + ضریب تعدیل و مالیات)»
تعیین دامنه قیمت پیشنهادی در مناقصات
دامنه قیمت پیشنهادی در مناقصات شامل یک کف (حداقل قیمت مجاز) و یک سقف (حداکثر قیمت مجاز) است. این دامنه معمولاً به صورت درصدی از قیمت پایه کارفرما تعیین میشود تا پیمانکاران بتوانند قیمت پیشنهادی خود را به طور واقعی و رقابتی ارائه دهند. حداقل و حداکثر قیمت مناقصه به شرح زیر است:
- حداقل قیمت مناقصه (ضریب مینوس) : معمولاً حدود ۹۰–۹۵٪ قیمت برآورد پایه است تا پیمانکار از ارائه قیمت زیانده جلوگیری کند.
- حداکثر قیمت مناقصه (ضریب پلوس): معمولاً حدود ۱۰۵–۱۱۰٪ برآورد پایه است.
نکات مهم در برآورد قیمت مناقصه
ارائه “جدول آنالیز بها” توسط مناقصه گر، مهمترین نکته برای پیشنهاد قیمت مناسب مناقصه است. با این کار پیمانکار نشان میدهد، هزینههای انجام پروژه را دقیق محاسبه کردهاست و قیمت پیشنهادی واقعی و مستند است. اگر قیمت مناقصه گر خیلی پایین باشد و جدول آنالیز منطقی نداشته باشد، به عنوان “قیمت دامپینگ” رد میشود.
پس مناسبترین قیمت مناقصه پیشنهادی است که در آن علاوهبر قیمت، کیفیت و زمان نیز در حالت بهینه رعایت شود. اگر میخواهید شانس خود را برای برنده شدن در مناقصه افزایش دهید، پیشنهاد میکنیم لیست مهمترین نکات در برآورد قیمت مناقصه را در ادامه بررسی کنید:
