تولید خالص و ناخالص چیست؟

معمولا عوامل اقتصادی و سیاسی بسیاری بر وضعیت اقتصادی یک کشور و به دنبال آن در بازار سرمایه آن کشور تاثیر می گذارند. بنابراین، هر چقدر که این عوامل در راستای افزایش میزان تولید و بهره وری باشند به همان میزان نیز وضعیت صنایع مختلف ارتقا پیدا می کند و در نتیجه سرمایه گذاری در بازار سهام با راندمان بالاتری همراه خواهد شد. در این مقاله از سایت مناقصه و مزایده هزاره به معرفی تولید خالص و ناخالص داخلی و همچنین تولید ناخالص ملی می پردازیم.  اما قبل از آن، در پاسخ به سوال؛ تولید خالص و ناخالص چیست؟ می توان چنین گفت که:

تولید ناخالص در لغت به معنای مجموع ارزش و اعتبار محصولات و خدمات نهایی ( بدون در نظر گرفتن مالیات و استهلاک) در یک واحد یا مجموعه اقتصادی است. در اقتصاد کلان، تولید ناخالص به عنوان یک معیار جهت رشد اقتصادی کشورها به حساب می آید. بنابراین، به مجموع ارزش کالاهای تولید شده و خدمات ارائه شده در طی بازه زمانی مشخص ( به طور معمول یک ساله) تولید ناخالص می گویند. در تفاوت تولید خالص و ناخالص می توان چنین بیان نمود که مفهوم تولید ناخالص در مقابل تولید خالص قرار می گیرد. به همین خاطر، تولید خالص را می توان با کم کردن استهلاک کالاها و دارایی های سرمایه ای از تولید ناخالص به دست آورد. به طور کلی تولید ناخالص را به دو روش می توان بیان نمود:

• تولید ناخالص ملی(GNP)
• تولید ناخالص داخلی(GDP)

تولید ناخالص ملی چیست؟

کلمه تولید ناخالص ملی (Gross National Product) یکی از کلمات پرکاربرد در عرصه سیاست گذاری عمومی است. در تولید ناخالص ملی،  افزون بر محصولات تولیدی در داخل کشور، خالص محصولات تولیدی و خدمات ارائه شده در خارج از کشور نیز در نظر گرفته خواهد شد. به عنوان مثال؛ چنانچه یک شرکت ایرانی در کشورهای همسایه اقدام به سرمایه گذاری نماید، درآمد به دست آمده از این سرمایه گذاری ها در تولید ناخالص ملی در نظر گرفته می شود، در حالی که در تولید ناخالص داخلی در نظر گرفته نخواهد شد. پس فرمول ناخالص ملی به این صورت است:

خالص درآمد عوامل خارج از کشور + تولید ناخالص داخلی مبتنی بر قیمت بازار = تولید (درآمد) ناخالص ملی

تولید خالص و ناخالص داخلی چیست؟

در تولید خالص داخلی یا همان (NDP)، کاهش ارزش دارایی های ثابتی همچون؛ ساختمان، دفتر، رایانه، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل را که در مسیر ایجاد و تولید مورد استفاده قرار می گیرند را مورد توجه قرار می دهند. به همین علت، به عنوان یک معیار مناسب برای تولید به شمار می آید. اما مشخص نمودن شاخص های تولید خالص داخلی با یک سرمایه مصرفی ثابت، کاری پیچیده و دشوار و امکان پذیر نمی باشد. به همین خاطر، تولید ناخالص داخلی بر تولید خالص داخلی ترجیح داده می شود. بنابراین، شاخص تولید خالص داخلی، اندازه گیری سالانه تولید اقتصادی یک کشور است که با کاهش ارزش تولید ناخالص داخلی محاسبه می گردد.

تولید ناخالص داخلی(Gross Domestic Product)، مهم ترین و رایج ترین شاخص اندازه گیری فعالیت در سطح اقتصاد کلان به شمار می آید. این شاخص، ارزش تولید کالا و خدمات نهایی را در اقتصاد داخلی یک کشور اندازه گیری می نماید.  علاوه بر آن، شاخص تولید ناخالص داخلی نه تنها برای مقایسه و بررسی عملکرد اقتصاد یک کشور ، بلکه برای محاسبه و تجزیه و تحلیل دیگر شاخصه های اقتصادی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اگر بخواهیم یک تعریف کلی از تولید ناخالص داخلی داشته باشیم، این تعریف عبارتند از: کل ارزش (ریالی) محصولات نهایی تولید شده توسط واحدهای اقتصادی مقیم یک کشور در یک بازه زمانی معین – به طور معمول هر سال یکبار- است. نکته جالب در شاخص تولید ناخالص این است که افزایش میزان و نرخ NDP بیانگر سلامت اقتصادی یک کشور است و کاهش آن برای هر کشوری به معنای رکود اقتصادی است.

محبوبیت تولید ناخالص داخلی در چیست؟

همان طور که در قسمت قبل اشاره شد، شاخص تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص سلامت اقتصاد و همچنین پیمانه استاندارد زندگی کشور ها شناخته شده است. با توجه به یکسان بودن روش محاسبه این شاخص برای کل کشورها، به عنوان ابزاری برای مقایسه تولید کشورهای مختلف با دقت بسیار بالا به کار گرفته می شود. به همین خاطر، متعادل شدن معیار تولید ناخالص داخلی نسبت به تورم، سبب شده تا مقایسه میان تولید ناخالص داخلی فعلی و شاخص های اندازه گیری شده از سال های قبل امکان پذیر شود. همچنین با استفاده از این شاخص در بازه های زمانی طولانی می توان میزان رشد یا رکود اقتصادی یک کشور را محاسبه نمود.

تفاوت اصلی تولید ناخالص داخلی(GDP) با تولید ناخالص ملی(GNP) در چیست؟

اصلی ترین تفاوت تولید ناخالص داخلی با تولید ناخالص ملی(Gross National Product ) در این است که تولید ناخالص ملی در برگیرنده کلیه کالا و خدماتی است که به وسیله شهروندان یک کشور، در سراسر جهان تولید می شود، در حالی که تولید ناخالص داخلی ارزش تمام کالا و خدماتی که در درون آن کشور تولید می گردد را مورد توجه قرار می دهد.

جمع بندی

در این مقاله مطالبی جهت آشنایی با مفاهیم مهم و کاربردی همچون؛ تولید خالص داخلی، تولید ناخالص داخلی، تولید ناخالص ملی و … ارائه شد. آگاهی از این مفاهیم بدون شک می تواند جهت دستیابی  به درک بهتر از اقتصاد کلان و وضعیت کلی سرمایه گذاری در کشور ما کمک قابل توجهی نماید. علاوه بر آن نیاز است بدانید که استفاده از تولید ناخالص داخلی یا همان GDP به عنوان شاخص توسعه اقتصادی کشورها نسبت به تولید ناخالص ملی (GNP) رایج تر است.

پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید « مناقصه های پیمانکاری » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.