آلودگی نفتی؛ تعاریف، انواع و اثرات زیست محیطی آن

آلودگی نفتی ورود نفت به محیط زیست است که بر تعادل طبیعی اکوسیستم تاثیر می‌گذارد. این آلودگی می‌تواند به انواع موجودات اعم از زمینی و آبزی آسیب برساند. برخی از اثرات زیست محیطی آلودگی نفتی شامل تخریب پوشش گیاهی، مرگ حیات وحش و تغییر کیفیت آب است. این اثرات می‌تواند پیامدهای بلند مدت بر سلامت محیط زیست و سلامت انسان داشته باشد .در ادامه این مقاله از پایگاه ملی مناقصات و مزایدات کشور، هزاره همراه باشید.

انواع آلودگی‌های نفتی

آلودگی نفتی ناشی از رواناب

باران روغن موتور، بنزین و سایر آلاینده‌های نفتی کارخانه‌ها را از جاده‌ها و سطح زمین به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و دریاها می‌رساند، آلودگی نفتی ناشی از رواناب یکی از انواع آلودگی‌های نفتی است. این آلاینده‌ها در نهایت وارد حوزه‌های آبخیز می‌شوند و طیف وسیعی از خطرات بهداشتی از جمله آلودگی آب، تخریب زیستگاه و خطر بالقوه برای آبزیان را ایجاد می‌کند. علاوه بر این، اثرات مستقیم رواناب آلودگی نفتی می‌تواند منجر به تشکیل شکوفه‌های جلبکی سمی شود. جلبک‌ها به طور طبیعی در محیط‌های آبی وجود دارند، اما زمانی که سایر آلاینده‌های نفتی وارد آب می‌شوند، باعث رشد سریع جلبک‌ها می‌شوند، با رشد سریع جلبک مانع از رسیدن نور خورشید به کف آب می‌شود و در رشد سایر گیاهان آبزی اختلال ایجاد می‌کند.

آلودگی نفتی ناشی از نشت خطوط انتقال نفت

بهره برداری از نفت پایانی ندارد و به طور روزانه نفت استخراج و از طریق لوله‌ها و نفتکش‌ها منتقل می‌شود. بنابراین نشت نفت می‌تواند از کشتی‌ها، سکوهای دریایی، خطوط انتقال، به دلیل حادثه، بی‌توجهی و خطای انسانی باشد. نظارت و بازرسی منظم خطوط انتقال نفت برای شناسایی و تعمیر هرگونه مشکل قبل از اینکه منجر به نشت نفت شود، بسیار مهم است.

آلودگی نفتی ناشی از نشت طبیعی زمین

نوعی از آلودگی محیطی زمانی حاصل می‌شود که نفت یا سایر فرآورده‌های نفتی از زیر سطح به محیط نشت پیدا می‌کنند. این نوع از آلودگی هم در خشکی و هم در آب از جمله اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها امکان دارد، رخ دهد. نشت طبیعی می‌تواند آلاینده‌های خطرناک هوا مانند سولفید هیدروژن و متان را آزاد و مشکلات جدی برای سلامتی انسان ایجاد کند. در برخی از موارد، نشت طبیعی نفت می‌تواند منبع دائمی آلودگی باشد چرا که ممکن است بلافاصله روی سطح آب آشکار نشود.

اثرات زیست محیطی آلودگی نفتی

اثرات زیست محیطی آلودگی نفتی می‌تواند بلند مدت و کوتاه مدت باشد. نشت نفت می‌تواند به زندگی گیاهان آسیب برساند، منابع آب را آلوده کند و به سواحل آسیب برساند. در دراز مدت، نفت ممکن است به مواد شیمیایی سمی تجزیه شود که در محیط باقی می‌مانند و باعث آسیب می‌شوند.

• آب: می‌تواند سطح اکسیژن آب را کاهش دهد و منجر به کاهش موجودات آبزی شود که برای بقا به اکسیژن متکی هستند. می‌تواند اثرات غیر مستقیم زیست محیطی داشته باشد، به عنوان مثال نفت در محیط می‌تواند با رشد پلانکتون‌ها در بخش مهمی از زنجیره غذایی دریایی تداخل ایجاد کند.
• خاک: علاوه بر این، نشت نفت می‌تواند باعث تغییرات فیزیکی و شیمیایی در خاک شود و منجر به کاهش بهره‌وری زمین شود.
• هوا: آلاینده‌های مضر را در جو آزاد می‌کند و به آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین کمک می‌کند.
• اکوسیستم: آلودگی نفتی می‌تواند باعث باران اسیدی شود که باران یا برف، بیشتر از حد معمول توسط آلاینده‌های موجود در هوا اسیدی می‌شوند. باران اسیدی می‌تواند به کل اکوسیستم آسیب برساند و منجر به مرگ ماهی‌ها و حیوانات شود و زیستگاه‌های ضروری را از بین ببرد. باعث آسیب طولانی مدت به منابع طبیعی مانند سواحل و تالاب‌ها، کاهش ارزش تفریحی آن‌ها و آسیب به اقتصاد محلی می‌شود. می‌تواند تنوع زیستی را کاهش دهد، زیرا گونه‌های خاصی از گیاهان و جانوران ممکن است نتوانند در یک محیط آلوده زنده بمانند. می‌تواند باعث اختلال جدی در زیستگاه‌های طبیعی و الگوهای مهاجرت حیات وحش شود.
• انسان: علاوه بر این، نشت نفت منجر به آلودگی منابع آب آشامیدنی می‌شود و خطرات بالقوه‌ای را برای سلامتی انسان ایجاد می‌کند. محیط خطرناکی را برای انسان ایجاد می‌کند چرا که قرار گرفتن در معرض محصولات نفتی می‌تواند باعث تحریک پوست و مشکلات تنفسی شود.

آلودگی نفتی خلیج فارس

آلودگی نفتی خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ توسط عراق، ویرانگر بود. عراق حدود حدود ۴ میلیون گالن معادل ۴۸۰ هزار متر مکعب نفت را به عنوان یک تاکتیک جنگی علیه دشمن خود در خلیج فارس رها کرد. این بزرگترین نشت نفتی عمدی در تاریخ بود و باعث فاجعه زیست محیطی و اقتصادی عظیم شد. نفت هزاران کیلومتر از خط ساحلی را پوشاند، حیات دریایی را نابود کرد و به صنایع ماهیگیری آسیب رساند. تلاش برای پاکسازی آب بیش از ۷ سال به طول انجامید و میلیاردها دلار هزینه داشت. پیامدهای زیست محیطی نشت گسترده بود، لکه سنگین نفتی باعث خفگی و مسمومیت موجودات دریایی، تاثیر منفی بر زنجیره غذایی و آلوده شدن منابع آشامیدنی شد. پرندگان دریایی، لاک پشت‌ها، دلفین‌ها و سایر گونه‌ها در اثر نشت نفت از بین رفتند. اثرات اقتصادی طولانی مدت در منطقه داشت، صنعت ماهیگیری به ویژه تحت تاثیر این فاجعه قرار گرفت و بسیاری از ماهیگیران به دلیل از دست دادن شغل خود، مجبور به ترک منطقه شدند. گردشگری نیز پس از نشت نفت با رکود قابل توجهی مواجه شد، به طوری که سواحل برای مدت طولانی بسته شدند و جمعیت به دلیل ترس از آلودگی از منطقه دور ماندند. در مجموع نشت نفت در خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ به عنوان یکی از بدترین بلایای زیست محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی شناخته می‌شود. اثرات دراز مدت نشت نفت هنوز در منطقه احساس می‌شود و یادآور عواقب بی‌توجهی به محیط زیست است.

امروز، آلودگی نفتی در خلیج فارس یک مسئله مهم زیست محیطی است که ناشی از تخلیه مستقیم یا غیر مستقیم نفت به آب‌های خلیج فارس است. این آلودگی نفتی می‌تواند از منابع مختلفی همچون کشتی‌ها و سکوهای حفاری دریایی ناشی شود و می‌تواند عواقب جدی هم برای زندگی دریایی و هم برای سلامت انسان در پی داشته باشد. به منظور کاهش خطر آلودگی نفتی در خلیج فارس اقدامات مختلفی انجام شده است. اما علی رغم همه تلاش‌ها، آلودگی نفتی در خلیج فارس همچنان یک موضوع حیاتی است که باید به منظور حفاظت از محیط دریایی و سلامت انسان مورد توجه قرار گیرد.

سخن پایانی

روش‌های پاکسازی پس از نشت نفت از خطوط لوله می‌تواند به صورت فیزیکی و شیمیایی متغیر باشد. حذف فیزیکی نفت از آب اولین اقدام است، چرا که می‌تواند به کاهش خطر هرگونه اثرات ماندگار بر محیط زیست کمک کند. از روش‌های شیمیایی مانند پراکنده کننده‌ها نیز برای شکستن نفت استفاده می‌شود و اجازه می‌دهد به راحتی در آب پراکنده شود. صرف نظر از اینکه کدام روش برای رفع آلودگی نفتی استفاده می‌شود، مهم است که به سرعت و کارآمد باشد تا آسیب زیست محیطی ناشی از نشت نفت به حداقل برسد.

پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مناقصات جدید هستید «مناقصات نفت و گاز » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.