آنچه در این مطلب می خوانید:
مقایسه شدت فلرینگ در ایران و جهان در این سال نشان می‌دهد که شدت فلرینگ ایران بیش از سه برابر متوسط جهانی این شاخص است. با این خبر در مورد جمع‌آوری گازهای مشعل در ایران از سایت مناقصه و مزایده هزاره همراه باشید.
گازهای مشعل
فلرینگ عبارت است از سوزاندن کنترل شده گازهای تولیدی که به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب نمی‌توان آن را برای فروش یا استفاده فرآوری کرد. طبق آمار شرکت بریتیش پترولیوم در سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۱۵۲ میلیارد مترمکعب گاز مشعل در دنیا بدون هیچ استفاده‌ای سوزانده شده است سوزاندن گازهای مشعل در حجم مذکور به طور کلی پیامدهایی را در ابعاد اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی به همراه داشته است.
از منظر اقتصادی حجم مشعل سوزی دنیا در سال ۲۰۲۱ تقریباً معادل مصرف سالیانه گاز طبیعی در قاره آفریقا یا معادل حدود مصرف سالیانه گاز طبیعی در اتحادیه اروپا است. به لحاظ اجتماعی و زیست محیطی نیز در همین سال انتشار بیش از میلیون تن گاز کربن دی اکسید (حدود ۱٫۲ درصد از کل انتشار گاز کربن دی اکسید دنیا) و دیگر آلاینده‌های مصر و مخرب به جو کره زمین ناشی از فلرینگ بوده است.
در سال ۱۴۰۰ میزان گاز مشعل شرکت ملی نفت معادل روزانه ۴۱٫۷ میلیون مترمکعب و گاز مشعل سوزانده شده شرکت ملی گاز ۸٫۸ میلیون مترمکعب در روز بوده و در مقایسه با این دو شرکت گاز مشعل پالایشگاه های نفت مقدار ناچیزی است. مجموع این میزان فلرینگ تقریباً برابر میزان صادرات گاز کشور و یا معادل ظرفیت تولید گاز از حدود است ایران نیز جزو کشورهای با بالاترین حجم سوزاندن گازهای مشعل در دنیا بوده و با سوزاندن حدود ۱۸٫۴۳۷ میلیارد مترمکعب گاز مشعل در سال ۲۰۲۱ بعد از روسیه دومین کشور دنیا از این حیث است.
با توجه به آمار تولید نفت خام کشور به ازای تولید هر بشکه نفت خام حدود ۱۸٫۰۳ متر مکعب گاز برای سوزاندن به سمت مشعل هدایت میشود با در نظر گرفتن متوسط این مقدار در دنیا که حدود ۵٫۱۱ متر مکعب گاز مشعل به ازای تولید هر بشکه نفت است از این حیث بیش از سه برابر متوسط جهانی در کشور گاز مشعل سوزانده میشود. با توجه به اینکه کشور ایران نیز با میزان فلرینگ بالغ بر ۱۸٫۴ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۱ بعد از روسیه دومین کشور دنیا از این حیث است ضروریست تدابیری جهت جمع آوری و ساماندهی این گازها اتخاذ شود.
جمع‌آوری گازهای مشعل در جهان
توجه به پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از فرینگ به ویژه در سال‌های اخیر، موجب شده که بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی با وضع قوانین و تنظیم آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های مختلف مورد نیاز اصلاح ساختار بازار فروش گاز طبیعی تخصیص مشوق‌های مالی به شرکتهای بهره بردار و اتخاذ رویکردهای تنبیهی نسبت به سوزاندن عادی این گازها اقدام به جمع آوری ساماندهی گازهای مشعل و کاهش فلرینگ کنند.
مطالعه روند مشعل سوزی در کشورهای مختلف دنیا نشان از نقش مهم قانون و سیاستگذاری در کاهش حجم فلرینگ دارد، برای مثال در کشور نیجریه پس از وضع قوانین کنترل کننده مشعل سوزی در بازه زمانی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۱ میلادی، حجم مشعل سوزی بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته و شدت فلرینگ (میزان فلرینگ به ازای تولید هر بشکه نفت) نیز در این مدت به یک سوم تقلیل یافته است.
در بسیاری از کشورهای دنیا مشعل سوزی توسط قوانین و مقرراتی که منحصرا برای این امر وضع شده کنترل میشود و در بسیاری دیگر از کشورها نیز قوانین بالادستی زیست محیطی یا مدیریت منابع انرژی این کشورها چارچوبهایی برای مدیریت و ساماندهی سوزاندن گازهای مشعل دارد. مطابق با احکام مندرج در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه (بند «الف» ماده (۴۸)) دولت مکلف به اجرای طرح‌های جمع‌آوری، مهار کنترل و بهره برداری از گازهای همراه تولید نفت و مشعل در همه میادین نفتی و تأسیسات صنعت نفت و مهار و کنترل ۹۰ درصد گازهای مشعل تا سال پایانی برنامه شده است.
| مقاله پیشنهادی: تامین گاز کشور با چالش‌های جدی؛ بررسی وضعیت تولید، مصرف و راهکارها |
براساس این تکلیف و طبق عملکرد ارسالی وزارت نفت این وزارتخانه اقدام به تعریف طرح‌های فروش و مزایده گازهای مشعل در قالب طرح‌های کوتاه مدت و احداث واحدهای آن جمال و تاسیسات جمع آوری این گازها در قالب طرح‌های بلند مدت کرده است. با وجود این، در طول سال‌های قانون برنامه ششم توسعه این اقدامات فقط منجر به جمع آوری ۱٫۴۳ میلیون مترمکعب در روز گاز مشعل (معادل ۵۲۲ میلیون مترمکعب در سال) از طریق مزایده و کنترل و فروش ۶۱ میلیون متر مکعب روزانه گاز مشعل پالایشگاه‌های گازی شده است که عملکرد حدود ۵ درصدی را نشان می‌دهد.
جمع آوری و ساماندهی گازهای مشعل با چالش‌ها و موانعی رو به رو است از جمله مهم‌ترین این موارد می‌توان به عدم جذابیت مالی اجرای این پروژه‌ها در مقایسه با سایر پروژه‌های شرکتهای تابعه وزارت نفت (نظیر پروژه های توسعه میادین)، عدم وجود رویکرد تشویقی تنبیهی برای شرکتهای تابعه وزارت نفت، عدم مشارکت مؤثر بخش خصوصی و نبود زیرساخت‌های مناسب در این خصوص اشاره کرد.
ضرورت ورود برنامه هفتم به موضوع گازهای مشعل
کشور ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی با تولید روزانه حدود ۳ میلیون بشکه نفت خام و تولید سالیانه بیش از ۲۵۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی هشتمین تولید کننده نفت خام و سومین تولید کننده گاز طبیعی در جهان بوده است.
با وجود این سوزاندن حدود ۱۸٫۴۳۷ میلیارد متر مکعب گاز مشعل سبب شده که ایران پس از روسیه دومین کشور دنیا از این حیث لقب گیرد. مقایسه شدت فلرینگ در ایران و جهان در این سال نشان می‌دهد که شدت فلرینگ ایران بیش از سه برابر متوسط جهانی این شاخص است.
شدت فلرینگ ایران برابر ۱۸٫۰۳ و متوسط جهانی آن معادل ۵٫۱۱ متر مکعب بر بشکه است. مطالعه روند مشعل سوزی در کشورهای مختلف نشان از نقش مهم قانون‌گذاری در کاهش میزان فلرینگ دارد.
برای مثال در کشور نیجریه پس از وضع قوانین کنترل کننده مشعل سوزی در بازه زمانی سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۲۱ حجم مشعل سوزی بیش از ۷۰ درصد کاهش یافته و شدت فلرینگ نیز در این مدت به یک سوم تقلیل یافته است.
در بسیاری از کشورهای دنیا مشعل سوزی توسط قوانین و مقرراتی که منحصراً برای این امر وضع شده کنترل میشود و در بسیاری دیگر از کشورها نیز قوانین بالادستی محیط زیستی یا مدیریت منابع انرژی این کشورها چارچوبهایی برای مدیریت و ساماندهی سوزاندن گازهای مشعل دارد.
در کشور ما با وجود اینکه در قوانین سنواتی بودجه و قوانین برنامه‌های پنج ساله توسعه تکالیفی مبنی بر کاهش حجم سوزاندن گازهای همراه و مشعل وضع شده، اما همچنان حکم قانونی جامع و مستقلی در این زمینه وجود ندارد.
لذا ضروری است تا با لحاظ حکمی در قالب برنامه هفتم توسعه با تعیین دقیق ضوابط و شرایط مشعل سوری و اتخاذ رویکردی تشویقی تنبیهی، نظام انگیزشی شرکتهای تولیدکننده گازهای مشعل را به گونه‌ای تغییر داد که برای اجرای طرح‌های جمع آوری و ساماندهی این گازها انگیزه مضاعف پیدا کرده و از به تعویق انداختن طرح‌ها اجتناب کنند.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مزایدات جدید هستید « مزایدات مواد شیمیایی » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
