آنچه در این مطلب می خوانید:
دولت ایران برای طیف وسیعی از محصولات از جمله بنزین، گازوئیل، نفت سفید و گاز طبیعی یارانه سوخت ارائه می‌دهد. پرداخت یارانه‌ها بخشی از برنامه دولت است تا اطمینان حاصل کند که کالاهای اساسی برای عموم مردم مقرون به صرفه است. پرداخت یارانه‌های سوخت از همان ابتدا بحث برانگیز بوده است، چرا که برای دولت بسیار پرهزینه است. از سوی دیگر اعتقاد بر این است که یارانه‌ها یکی از دلایل اصلی سطوح بالای آلودگی هوا در ایران است چرا که مردم انگیزه‌ای برای روی آوردن به استفاده از سوخت‌های پاک‌تر یا روی آوردن به خودروهای کم مصرف‌تر ندارند. حذف و پرداخت یارانه سوخت در ایران، پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت که در این مقاله از پایگاه ملی مناقصه و مزایده هزاره بررسی خواهیم کرد.
یارانه سوخت در ایران
یارانه سوخت در ایران با هدف این که قیمت سوخت داخلی را برای شهروندان و مشاغل مقرون به صرفه‌تر کند، پرداخت می‌شود. یارانه سوخت به کاهش نرخ فقر در کشور و همچنین ارتقا سطح زندگی بسیاری از شهروندان کمک کرده است. این موضوع به تحریک اقتصاد با تشویق فعالیت‌های اقتصادی و ارزان‌تر کردن حمل و نقل و سایر خدمات، کمک می‌کند. یارانه سوخت به کاهش اثرات تورم کمک بسیاری کرده است.
پیامدهای پرداخت یارانه سوخت
- هزینه‌های مالی: یارانه سوخت بسیار زیاد است و نیاز به منابع قابل توجهی از سوی دولت دارد. این امر می‌تواند تاثیر زیادی بر بودجه کشور داشته باشد و بودجه را از سایر حوزه‌های مهم مانند بهداشت، آموزش و پرورش و زیرساخت‌ها جابجا کند.
- توزیع ناکارآمد منابع: یارانه‌های سوخت به طور نامتناسبی به نفع ثروتمندان است که قادر به مصرف سوخت بیشتر نسبت به فقرا هستند. این موضوع منجر به توزیع نابرابر منابع می‌شود و می‌تواند فقر و نابرابری ایجاد کند.
- تاثیرات زیست محیطی: قیمت سوخت یارانه‌ای، استفاده ناکارآمد از انرژی را تشویق می‌کند که منجر به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا می‌شود. این موضوع می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت عمومی داشته باشد.
- تخصیص نادرست منابع: یارانه سوخت در ایران می‌تواند منجر به تخصیص ناکارآمد منابع شود چرا که پول، صرف یارانه سوخت می‌شود تا اینکه در سایر زمینه‌های مهم مانند مراقبت‌های بهداشتی یا آموزشی هزینه شود.
- ایجاد انگیزه در فعالیت‌های بازار سیاه: قیمت سوخت یارانه‌ای می‌تواند انگیزه‌هایی را برای افراد ایجاد کند تا به فعالیت‌های بازار سیاه مانند قاچاق و فروش سوخت با قیمت‌های بالاتر بپردازند که می‌تواند تاثیر منفی اقتصادی در کشور داشته باشد.
| مقاله پیشنهادی: همه چیز در مورد کارت سوخت |
پیامدهای حذف یارانه سوخت
- افزایش قیمت: حذف یارانه‌سوخت در ایران می‌تواند عواقب شدید و گسترده‌ای داشته باشد. مهمتر از همه، این امر می‌تواند منجر به افزایش قیمت سوخت برای شهروندان عادی شود و در نتیجه هزینه‌های زندگی را افزایش داده و کیفیت زندگی بسیاری از شهروندان را تحت الشعاع قرار دهد.
- کاهش فعالیت اقتصادی: می‌تواند منجر به کاهش فعالیت اقتصادی ایران شود، چرا که مردم دیگر توانایی خرید ندارند. کاهش فعالیت اقتصادی منجر به کاهش اشتغال می‌شود، زیرا کسب و کارهای کمتری می‌توانند فعالیت کنند. این موضوع می‌تواند در پرداخت دستمزدها نیز تاثیرگذار باشد.
- ریسک سیاسی: قیمت سوخت‌یارانه‌ای می‌تواند از نظر سیاسی بسیار خطرناک باشد، چرا که در صورت حذف یارانه و افزایش قیمت می‌تواند منجر به خشم عمومی و ناآرامی‌های مدنی شود زیرا شهروندان مجبور هستند برای مایحتاج اولیه خود هزینه بیشتری بپردازند که پیامدهای سیاسی جدی در پی خواهد داشت.
- استفاده بهینه: حذف یارانه سوخت می‌تواند به ترویج صرفه‌جویی در انرژی کمک کند، زیرا هزینه بیشتر، مردم را به مصرف سوخت کمتر تشویق می‌کند.
- کاهش آلودگی هوا: هدف نهایی از حذف یارانه سوخت می‌تواند تشویق ایرانیان به استفاده از منابع انرژی کارآمدتر و تجدیدپذیر به جای مصرف سوخت‌های فسیلی باشد. به دور شدن از وسایل نقلیه آلاینده و خرید خودروهای کارآمدتر و کم آلاینده کمک می‌کند، در نتیجه این رویکرد در کاهش آلودگی هوا در کشور موثر بوده و به ایران کمک می‌کند تا به تعهدات بین‌المللی خود در زمینه تغییرات آب و هوایی عمل کند.
- توجه به سایر بخش‌ها: درآمد حاصل از حذف یارانه‌سوخت می‌تواند برای سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها مانند مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و پرورش یا پروژه‌های زیربنایی استفاده شود. این موضوع می‌تواند به ایجاد شغل و بهبود کیفیت کلی زندگی ایرانیان کمک کند.
اقدامات لازم برای کاهش یا حذف یارانه سوخت
در سال‌های اخیر دولت ایران اقداماتی را برای کاهش یا حذف یارانه‌سوخت انجام داده است تا کسری بودجه خود را کاهش دهد و اقتصاد خود را تقویت کند. دولت ایران همچنین یارانه‌های جایگزینی مانند نقل و انتقالات نقدی را برای کمک به کاهش ضربه ناشی از کاهش یا حذف یارانه سوخت پیشنهاد داده است. این برنامه، پرداخت مستقیم یارانه به افراد است به گونه‌ای که تفاوت بین قیمت بدون یارانه و قیمت یارانه‌ای را پوشش می‌دهد. دولت، اصلاحات دیگری را برای کاهش بار حذف یا کاهش یارانه‌سوخت در نظر دارد که می‌توان به افزایش دسترسی به حمل و نقل عمومی اشاره کرد. امید است که در بلند مدت اصلاحات در ایران به دستیابی به اهداف اقتصادی و زیست محیطی کمک کند و ایران با کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی و افزایش بهره‌وری مصرف انرژی، تاثیر خود را بر محیط زیست کاهش دهد و زندگی شهروندان را بهبود ببخشد.
یارانه سوخت مرزنشینان
در دولت دکتر حسن روحانی، میزان سهمیه فروش سوخت به مرزنشینان تعیین و مصوب شد. در این مصوبه میزان ۴۵۰ میلیون لیتر گازوئیل به ساکنان روستاهای مرزی تخصیص پیدا می‌کند که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران به عنوان نماینده خانوارهای روستاهای مرزی، این میزان از گازوئیل را از طریق مرزهای زمینی صادر می‌کند. در مقابل مبلغ ۲۰ درصد از ارزش ریالی صادرات را به طور ماهانه به حساب تعیین شده به نام سهمیه مرزنشینان در خزانه‌داری کل کشور به نام سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز می‌کند. پس از واریز مبلغ مورد نظر در حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، این سازمان مکلف می‌شود تا ۸۰ درصد از مبلغ را به عنوان یارانه سوخت مرزنشینان به خانوارهای تحت پوشش واریز و ۲۰ درصد دیگر را به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
| مقاله پیشنهادی: چند ترفند مفید برای کاهش مصرف سوخت خودرو |
سخن پایانی
یکی از راه‌های استفاده از سوخت ارزان، پرداخت یارانه توسط دولت است که این موضوع سالانه هزینه بسیاری را بر دوش دولت گذاشته است. قطعا اگر دولت یارانه سوخت را حذف کند مردم باید سوخت را با قیمت بسیار بالایی خریداری کنند. مصرف بیش از اندازه سوخت، تولید خودروهای بی‌کیفیت، افزایش آلودگی باعث شده است تا دولت مسیر دیگری را برای یارانه سوخت طی کند. محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم بیان کرده است به دولت اجازه داده‌ایم که سهمیه یارانه بنزین می‌تواند هم به خودرو و هم به شخص داده شود.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مزایدات جدید هستید « مزایدات جایگاه سوخت » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
