آنچه در این مطلب می خوانید:
شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند و انتقال حقوق از متوفی به همسر، سوالی است که در ذهن برخی ایجاد شده است. سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری، ماهیانه مبالغی به بازنشستگان تحت پوشش خود پرداخت می‌کنند.
این مبالغ، حقوق بازنشستگی نامیده می‌شود. حقوق بازنشسته با فوت شخص بازنشسته قطع نمی‌شود و به برخی از اعضای خانواده وی منتقل می‌شود. به عنوان مثال، فرزندان بازنشسته پس از فوت پدر یا مادر خود، از حقوق بازنشستگی وی بهره‌مند می‌شوند.
نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزندان، مراحل و شرایط خاصی دارد و در صندوق‌های تامین اجتماعی و بازنشستگی کشوری، تفاوت‌هایی وجود دارد. همچنین، میزان حقوق بازنشستگی که به فرزند منتقل می‌شود، در این دو صندوق متفاوت است.
در این مقاله از پایگاه مناقصات کشور هزاره، به توضیح مفهوم حقوق بازنشستگی می‌پردازیم. سپس شرایط، نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به همسر یا فرزندان را تشریح خواهیم کرد و در نهایت، این انتقال را به دو فرض زمان حیات و پس از فوت بازنشسته بررسی خواهیم کرد.
حقوق بازنشستگی چیست؟
حقوق بازنشستگی نوعی درآمد است که پس از بازنشستگی افراد، توسط سازمان تامین اجتماعی یا صندوق بازنشستگی کشوری پرداخت می‌شود. این حقوق به صورت ماهیانه به بازنشستگان تعلق می‌گیرد و با وفات فرد بازنشسته بطور کامل قطع نمی‌شود. یکی از مسائل مهم که بازنشستگان و خانواده‌های آن‌ها با آن مواجه می‌شوند، نحوه انتقال حقوق بازنشستگی به فرزندان است.
در حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی، به هر فرزند بازنشسته ۲۵ درصد حقوق بازنشستگی والد تعلق می‌گیرد. اگر فرزند، هر دو پدر و مادر خود را از دست داده باشد، سهم وی از حقوق بازنشستگی دختر بیشتر می‌شود و مادر به دو برابر افزایش می‌یابد.
در صورت فوت یا عدم وجود شرایط دریافت حقوق بازنشستگی یکی از بازماندگان بازنشسته، سهم آن شخص تقسیم می‌شود. به عنوان مثال، اگر بازنشسته علاوه بر فرزندان، پدر و مادر نیز داشته باشد، پس از وفات پدر و مادر، سهم آن‌ها به فرزند بازنشسته تعلق می‌گیرد.
| مقاله پیشنهادی: آشنایی با قانون بازنشستگی؛ شرایط و روند بازنشستگی در ایران |
در حقوق بازنشستگی کارمندان دولت، نصف حقوق بازنشستگی کارمند پس از وفات برای وراث قانونی وی پرداخت می‌شود، مگر اینکه علت وفات، انجام وظیفه باشد. در این صورت، تمام متوسط حقوق کارمند به عنوان حقوق وظیفه به ورثه پرداخت می‌شود. حقوق بازنشستگی کارمندان دولت برابر در میان ورثه تقسیم می‌شود.
در صورت قطع مستمری و سهم یکی از ورثه در صورت فوت کارمند دولت، این سهم به بقیه ورثه داده نمی‌شود و به صندوق بازنشستگی پرداخت می‌شود. در ادامه شرایط انتقال حقوق را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم.
شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند
شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به فرزند با تصویب قانون حمایت خانواده در سال ۱۳۹۱ تغییر کرد. در قبل از این قانون، شرایط انتقال در سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری متفاوت بود.
اما با تصویب قانون حمایت خانواده، شرایط انتقال حقوق در تمام صندوق‌های بازنشستگی، اعم از کشوری، لشکری، بازنشستگی تامین اجتماعی و سایر صندوق‌های خاص، به یک صورت است.
مطابق ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده، فرزندان اناث تا سن بیست سالگی، در صورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان ذکور، می‌توانند از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود استفاده کنند. این حق برای فرزندان معلول از کار افتاده نیز صادق است. همچنین، فرزندانی که در حال اشتغال به تحصیلات دانشگاهی هستند، نیز می‌توانند از حقوق بازنشستگی استفاده کنند.
در صورت دارا بودن شرایط فوق، فرزند دختر می‌تواند از حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود، بدون در نظر گرفتن محدودیت سنی استفاده کند. اما فرزند پسر تا دستیابی به سن ۲۰ سالگی حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را دارد. بعد از این سن، فرزند پسر صرفا در صورت معلولیت و یا اشتغال به تحصیلات دانشگاهی می‌تواند از حقوق بازنشستگی استفاده کند.
نحوه انتقال حقوق بازنشستگی تامین اجتماعی به همسر
شرایط زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ وی بستگی به قانون تامین اجتماعی و قانون استخدام کشوری دارد. در قانون تامین اجتماعی، افراد بیمه شده و بازماندگان آن‌ها پس از فوت فرد بیمه شده حقوق خود را دریافت می‌کنند. شرایط زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ وی در قانون تامین اجتماعی شامل این موارد است: زن باید زوج دائمی فرد فوت کرده باشد و پس از فوت همسر، مجدداً ازدواج نکرده باشد.
در قانون استخدام کشوری نیز شرایط زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ وی مشابه قانون تامین اجتماعی است. به طور کلی، زن باید زوج دائمی فرد فوت کرده باشد و بعد از فوت، ازدواج مجدد نکند.
| مقاله پیشنهادی: طرح همسان سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۲ |
در هر دو قانون، نحوه انتقال حقوق متوفی به همسر مشخص شده است. در قانون تامین اجتماعی، سهم زن از حقوق شوهر برابر با ۵۰ درصد مستمری وی است. در قانون استخدام کشوری نیز، حقوق وظیفه به طور مساوی بین وراث قسمت می‌شود و سهم زن از حقوق شوهر برابر با سهم بقیه وراث است.
انتقال حقوق بازنشستگی به همسر در زمان حیات
طبق قوانین جاری تأمین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی، حقوق بازنشستگی تنها به شخص بازنشسته تعلق دارد و در زمان حیات قابل انتقال کامل به دیگری نیست. بازنشسته نمی‌تواند حقوق خود را به صورت دائمی و رسمی به همسر یا سایر اعضای خانواده منتقل کند.
با این حال، راه‌هایی وجود دارد که فرد بازنشسته بتواند در زمان حیات بخشی از حقوق یا منابع مالی خود را در اختیار همسر یا خانواده‌اش قرار دهد.
روش‌های قانونی برای کمک به همسر در زمان حیات
- افتتاح حساب مشترک:
یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای دسترسی همسر به حقوق بازنشسته، افتتاح حساب بانکی مشترک است. در این حالت، همسر نیز می‌تواند از حقوق بازنشسته استفاده کند و نیاز به انتقال رسمی حقوق نیست. - اعطای وکالت مالی:
بازنشسته می‌تواند با تنظیم وکالت‌نامه قانونی، اختیار برداشت حقوق یا استفاده از منابع مالی خود را به همسرش واگذار کند. این وکالت‌نامه باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود. - تقسیم حقوق در قالب توافق خانوادگی:
بازنشسته می‌تواند بخشی از حقوق خود را به صورت ماهانه یا در قالب توافق میان اعضای خانواده در اختیار همسرش قرار دهد.
حقوق بازنشستگی بعد از فوت پدر و مادر
حقوق بازنشستگی پس از فوت والدین یکی از حقوق اساسی بازماندگان است که با هدف حمایت مالی از خانواده بازنشسته متوفی طراحی شده است. این حق می‌تواند به افراد واجد شرایطی از جمله همسر، فرزندان و در موارد خاص به والدین وابسته متوفی منتقل شود. انتقال این حقوق به بازماندگان طبق قوانین مشخصی انجام می‌شود که در هر کشور یا صندوق بازنشستگی متفاوت است، اما در بیشتر موارد اصول کلی مشابهی دارند.
هنگامی که یکی از والدین که بازنشسته بوده است، فوت می‌کند، حقوق او به همسر یا فرزندان او منتقل می‌شود. در این انتقال، همسر بازمانده، به‌خصوص اگر شاغل نباشد و از نظر مالی وابسته به متوفی بوده باشد، بیشترین سهم را از حقوق بازنشستگی خواهد داشت.
حقوق بازنشستگی معمولاً به صورت مادام‌العمر به همسر بازمانده پرداخت می‌شود، مگر آنکه او ازدواج مجدد کند. اگر همسر بازمانده مجدداً ازدواج کند، در بیشتر قوانین حقوق بازنشستگی متوقف شده و به فرزندان یا سایر بازماندگان منتقل می‌شود.
در مورد فرزندان، حقوق بازنشستگی والدین به آن‌ها در شرایطی تعلق می‌گیرد که نیازمند حمایت مالی باشند. به‌طور مثال، دختران تا زمانی که ازدواج نکرده‌اند یا شاغل نیستند، مشمول دریافت حقوق بازنشستگی والدین خود هستند. این حقوق پس از ازدواج یا اشتغال قطع می‌شود. اما اگر دختری مطلقه یا بیوه شود و به خانواده بازگردد، ممکن است دوباره مشمول دریافت حقوق بازنشستگی شود.
در مورد پسران، معمولاً دریافت این حقوق تا سن ۱۸ سالگی ادامه دارد و در صورتی که تحصیلات خود را ادامه دهند، ممکن است این مدت زمان به پایان دوران تحصیل (معمولاً تا ۲۵ سالگی) تمدید شود. اگر پسر دچار بیماری یا معلولیتی باشد که مانع از اشتغال او شود، حقوق بازنشستگی بدون محدودیت زمانی به او تعلق می‌گیرد.
مراحل انتقال حقوق بازنشستگی پس از فوت والدین شامل ارائه گواهی فوت، مدارک شناسایی بازماندگان، و ثبت درخواست رسمی در صندوق بازنشستگی مربوطه است. معمولاً پس از بررسی مدارک و تأیید آن‌ها، حقوق بازنشستگی به بازماندگان واجد شرایط پرداخت می‌شود. در صورتی که بیش از یک بازمانده مشمول دریافت حقوق باشد، مبلغ کل حقوق میان آن‌ها تقسیم می‌شود.
نکته مهمی که باید به آن اشاره شود، این است که حقوق بازنشستگی به‌عنوان یکی از منابع حمایت مالی، می‌تواند در شرایط خاصی متوقف شود. به‌عنوان مثال، اگر فرزند دختر ازدواج کند یا شاغل شود، دیگر نمی‌تواند از این حقوق بهره‌مند شود.
در مورد فرزندان پسر نیز پایان دوران تحصیل یا رسیدن به سن قانونی ۱۸ سالگی می‌تواند دلیلی برای قطع حقوق باشد. همچنین، اگر بازمانده‌ای که حقوق را دریافت می‌کند، در شرایط جدیدی قرار گیرد که دیگر واجد شرایط دریافت نباشد، حقوق بازنشستگی او قطع خواهد شد.
در نهایت، حقوق بازنشستگی بعد از فوت والدین علاوه بر اینکه یک کمک مالی است، به نوعی حمایت قانونی از بازماندگان در برابر مشکلات اقتصادی نیز محسوب می‌شود. آگاهی از قوانین و شرایط انتقال این حقوق به بازماندگان کمک می‌کند تا خانواده‌ها بتوانند در زمان مناسب اقدامات لازم را انجام دهند و از این حق قانونی بهره‌مند شوند.
آیا حقوق مرد بعد از فوت به زن می‌رسد؟
حقوق بازنشستگی مرد بعد از فوت به همسر او منتقل می‌شود، البته تحت شرایطی که قوانین مربوط به صندوق بازنشستگی و سازمان تأمین اجتماعی مشخص کرده‌اند.
هدف اصلی از این انتقال، حمایت مالی از همسر بازمانده است تا او بتواند در نبود شوهر، حداقل بخشی از نیازهای مالی خود را تأمین کند. در ادامه شرایط این انتقال را بررسی می‌کنیم:
شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به همسر بازمانده
- ثبت ازدواج قانونی:
حقوق بازنشستگی فقط به همسر قانونی و رسمی متوفی منتقل می‌شود. این به معنای آن است که ازدواج آن‌ها باید در دفتر رسمی ثبت شده باشد و مدارک لازم مانند سند ازدواج ارائه شود. - عدم ازدواج مجدد:
در بیشتر قوانین، اگر زن بازمانده دوباره ازدواج کند، حقوق بازنشستگی شوهر متوفی به او تعلق نخواهد گرفت یا در صورت ازدواج، این حقوق قطع می‌شود. این شرط در اغلب صندوق‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی اعمال می‌شود. - وابستگی مالی:
اگر همسر بازمانده از نظر مالی به متوفی وابسته بوده باشد، حقوق بازنشستگی به او تعلق می‌گیرد. البته در بیشتر موارد، نیازی به اثبات این وابستگی نیست و این حقوق به صورت خودکار به همسر بازمانده انتقال می‌یابد. - عدم شاغل بودن:
در برخی قوانین، اگر همسر بازمانده شاغل باشد و درآمد مستقل داشته باشد، ممکن است میزان حقوق انتقال‌یافته کمتر شود یا مشمول قوانین خاصی شود. با این حال، در اکثر موارد، شاغل بودن تأثیری بر دریافت این حقوق ندارد. - فرزندان بازمانده:
اگر همسر متوفی واجد شرایط دریافت حقوق باشد اما فرزندانی نیز از متوفی باقی مانده باشند، حقوق بازنشستگی میان همسر و فرزندان تقسیم می‌شود.
در چه صورت حقوق مستمری بگیران پسر قطع می شود؟
حقوق مستمری پسران پس از فوت والدین تحت شرایط خاصی قطع می‌شود. معمولاً این حقوق تا سن ۱۸ سالگی به پسران پرداخت می‌شود و پس از آن، اگر پسر همچنان در حال تحصیل باشد، می‌تواند تا پایان دوره تحصیل (معمولاً تا سن ۲۵ سالگی) از حقوق بازنشستگی والدین بهره‌مند شود.
در صورتی که پسر شاغل شود و درآمد مستقل داشته باشد، دیگر نیازی به دریافت حقوق مستمری نیست و پرداخت آن قطع می‌شود. همچنین، اگر پسر دچار بیماری یا معلولیت باشد که توانایی کار کردن را از او بگیرد، حقوق مستمری می‌تواند ادامه یابد. در نهایت، در صورتی که پسر فوت کند، حقوق مستمری قطع می‌شود.
حقوق بازنشستگی والدین پس از فوت می‌تواند به همسر، فرزندان و در موارد خاص والدین وابسته منتقل شود. شرایط دریافت این حقوق بسته به قوانین صندوق بازنشستگی و وضعیت هر یک از بازماندگان متفاوت است. آگاهی از این قوانین به بازماندگان کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام کنند و از حقوق قانونی خود بهره‌مند شوند.
سخن پایانی
حقوق بازنشستگی والدین پس از فوت می‌تواند به همسر، فرزندان و در موارد خاص والدین وابسته منتقل شود. شرایط دریافت این حقوق بسته به قوانین صندوق بازنشستگی و وضعیت هر یک از بازماندگان متفاوت است. آگاهی از این قوانین به بازماندگان کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام کنند و از حقوق قانونی خود بهره‌مند شوند.
شرایط انتقال حقوق بازنشستگی به همسر و فرزند در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتند تا به سوالاتی که در ذهن شما ایجاد شده پاسخ دهیم. با خواندن این اطلاعات و شرایط امیدواریم به پاسخ خود رسیده باشید، اگر سوالی داشتید، می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید.
پیشنهاد مطالعه: اگر به دنبال مزایدات جدید هستید «مزایدات سازمان تامین اجتماعی » را در پایگاه اطلاع رسانی هزاره دنبال کنید.
